„Potop i ogień” to podtytuł długo oczekiwanej przez setki tysięcy Polaków szóstej części wspaniałej historii Polski opisanej piórem znakomitego historyka, publicysty i erudyty klasy światowej – prof. Andrzeja Nowaka. Szósty tom monumentalnej serii „Dziejów Polski” wydanej nakładem krakowskiego wydawnictwa Biały Kruk skupia się na latach 1632-1673. To fascynująca lektura – podróż w głąb burzliwego okresu historii naszej wspólnoty. Prof. Andrzej Nowak dociera do spraw najbardziej zasadniczych i bolesnych. Przybliża nam czas, który stanowi kluczowy moment w historii narodu, opisuje też niezwykłe przemiany, jakie zachodziły w Rzeczypospolitej.
Wraz z Autorem śledzimy, jak zmienia się Rzeczpospolita szlachecka. Niestety nie na lepsze, przekształca się bowiem w Rzeczpospolitą magnacką. Słabnie pozycja króla, zaczynają natomiast jak nigdy wcześniej dochodzić do głosu tak niebezpieczne zjawiska jak swawola, sobiepaństwo, a nawet zdrada. Wielu spośród szlachty ulega powolnej degrengoladzie; obok wspaniałych, rycerskich postaci, zadziwiających męstwem i odwagą nie tylko na polach bitewnych, pojawiają się i takie, które dla własnych korzyści są gotowe do największych podłości i łajdactw. Degeneruje się wolna elekcja, już tylko pozorny symbol szlacheckiej wolności albo, jak byśmy dziś powiedzieli, demokracji. Osłabienie kraju natychmiast skłania sąsiadów do najazdów i łupiestwa – istny potop! Pierwszy raz mamy do czynienia z poważnym planowaniem rozbioru Rzeczypospolitej. Król Jan Kazimierz abdykuje i „na odchodnym” rzuca sejmowi i senatowi prorocze słowa: „Moskal i Ruś przy ludach swojego języka opowiedzą się i W. Ks. Lit. sobie przeznaczą. Brandenburczykowi staną otworem granice Wielkopolski i o Prusy z Szwedami albo się zgodzi, albo rozerwą na kawałki. Dom rakuski [Austria] choćby najświętsze miał intencyje, przy takiej szarpaninie Krakowa dla siebie nie pominie, bo każdy będzie wolał mieć część Polski zbrojnie pozyskaną niżeli całą, dawnymi wolnościami przeciw obcym – bezpieczną”.
Choć Rzeczpospolita jeszcze jest potężna, to gwałtownie rosną w kraju obce wpływy, co oznacza dalsze osłabianie królestwa. Niektórzy dostojnicy pobierają pensje od zagranicznych dworów. Dochodzi do katastrofy – krwawej wojny domowej. Nadchodzi jednak moment dziejowy, w którym na horyzoncie pojawia się wybitna osobowość, a wraz z nią nadzieja – to niezwykle utalentowany wódz Jan Sobieski, który urósł do roli jednej z najważniejszych osób w państwie.
Prof. Andrzej Nowak w swoim najnowszym dziele ukazuje, jak degeneracja szlachty wpłynęła na osłabienie kraju. To opowieść nie tylko o politycznych zmianach, ale także o moralnym upadku warstwy społecznej, która przez wieki broniła Ojczyzny. To historia ludzi, wydarzeń i narodowej tożsamości, jednocześnie geneza naszych współczesnych problemów i podziałów.
Wielotomowe „Dzieje Polski” Andrzeja Nowaka to nie tylko zbiór historycznych książek, ale także prawdziwa podróż przez czas, której warto doświadczyć. Autor, wykazując się największą erudycją i posługując się najpiękniejszą polszczyzną, stworzył wybitne dzieło, które okazało się bestsellerem. W 2023 roku dzięki staraniom wydawnictwa Biały Kruk wszystkie pięć tomów „Dziejów Polski” oraz książka „Polska i Rosja” prof. Andrzeja Nowaka ukazały się w tłumaczeniach na języki angielski oraz niemiecki. W ten sposób udało się stworzyć kompleksową i przystępną prezentację polskiej historii skierowaną do społeczeństw znajdujących się poza granicami naszego kraju.
Andrzej Nowak urodził się w 1960 roku w Krakowie. Znakomity historyk, sowietolog, znawca stosunków polsko-rosyjskich. W 2002 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego, natomiast w 2011 roku tytuł profesora zwyczajnego. Jest kierownikiem Zakładu Historii Europy Wschodniej i Studiów nad Imperiami XIX i XX wieku w Instytucie Historii PAN oraz Zakładu Historii Europy Wschodniej na Uniwersytecie Jagiellońskim. Specjalizuje się w dziejach rosyjskiej myśli politycznej oraz stosunkach polsko-rosyjskich w XIX i XX w. Swoją ogromną wiedzą na ten temat dzielił się na wykładach m.in. na uniwersytetach amerykańskich (Harvard, Columbia, Rice), angielskich (Cambridge, London University), a także m.in. na Uniwersytecie Masaryka w Brnie, Uniwersytecie w Tokio, Uniwersytecie Warszawskim, w Collegium Civitas i Wyższej Szkole Biznesu w Nowym Sączu. Uczestniczył w ponad stu konferencjach naukowych i kongresach m.in. w Sapporo, Kazaniu, Twerze, Moskwie, Paryżu, Londynie, Cambridge, Sztokholmie, Wenecji, Nowym Jorku, Budapeszcie, Rapperswilu i Brnie. 11 listopada 2019 r. prezydent Andrzej Duda odznaczył Andrzeja Nowaka Orderem Orła Białego w uznaniu za wybitne działania na polu historii, za propagowanie wartości patriotycznych oraz monumentalne „Dzieje Polski” ukazujący się w wydawnictwie Biały Kruk.
Prof. Andrzej Nowak to wybitny publicysta, świetnie posługujący się piórem. W latach 1991-1994 był redaktorem naczelnym wywodzącego się z podziemnego ruchu wydawniczego czasopisma „Arka”, a do 2012 roku był redaktorem naczelnym dwumiesięcznika polityczno-kulturalnego „ARCANA”. Jest laureatem wielu nagród, m.in. Nagrody Rektora UJ za wybitne osiągnięcia naukowe (2009 i 2010), trzykrotny laureat Nagrody KLIO za najlepszą książkę historyczną (w latach: 1995, 1998, 2001), został także uhonorowany Nagrodą im. Jerzego Giedroycia. Za wkład w pracę organizacyjną w Instytucie Historii PAN (2003) został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi. 16 listopada 2020 r. Andrzej Nowak otrzymał Nagrodę Mediów Publicznych w kategorii „Słowo" za „Dzieje Polski". Głoszący laudację Krzysztof Masłoń stwierdził, że „Dzieje Polski są najważniejszą polską książką po 1989 r."
Profesor ma w swoim dorobku naukowym ponad 30 książek oraz blisko 200 artykułów i recenzji naukowych, jest też autorem ponad 400 artykułów publicystycznych. Andrzej Nowak jest autorem licznych książek, które ukazały się w wydawnictwu Biały Kruk, m.in.: Dotychczas ukazały się następujące publikacje Białego Kruka z tekstami prof. Andrzeja Nowaka: „Czas walki z Bogiem” (czwarty tom cyklu „Kościół na Straży Polskiej Wolności”), „Hołd Katyński, „Ojczyzna ocalona”, „Strachy i Lachy”, „Oburzeni”, „Wielka Księga Patriotów Polskich”, „Uległość czy niepodległość”, „Wygaszanie Polski 1989-2015”, „Historia i Polityka”, „Niepodległa”, „Klęska imperium zła”, „Między nieładem a niewolą” czy „Polska i Rosja. Sąsiedztwo wolności i despotyzmu X–XXI w.” Najważniejszym dziełem prof. Andrzeja Nowaka są jednak bezsprzecznie „Dzieje Polski” opisujące historię Polski od jej początków aż do dzisiaj.
