- Pamięć o legendarnych działaniach Armii Krajowej na Wileńszczyźnie jest żywa i potwierdzeniem tego są coroczne obchody na początku lipca wyzwolenia Wilna - powiedział prezes Związku Polaków na Litwie, poseł Michał Mackiewicz.

Uczestnicy tegorocznych obchodów - kombatanci, harcerze, społeczność polska na Litwie pod kierownictwem Związku Polaków na Litwie, a także goście z Polski: delegacje Stowarzyszenia Łagierników Żołnierzy AK, Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa - złożyli kwiaty na cmentarzu na Rossie przy mauzoleum marszałka Józefa Piłsudskiego.

W poniedziałek zostaną złożone kwiaty i zapalone znicze przy pomniku w Boguszach, gdzie 17 lipca 1944 roku oficerowie AK podstępnie zostali rozbrojeni i aresztowani przez wojska radzieckie oraz przy pomniku w Krawczunach, gdzie 13 lipca 1944 roku została stoczona krwawa bitwa z oddziałami Wehrmachtu. W bitwie tej poległo 79 partyzantów AK, około 100 zostało rannych.

Również w poniedziałek zostaną uczczone miejsca spoczynku żołnierzy AK rozsiane po Wileńszczyźnie, m.in. w Kalwarii Wileńskiej i Kolonii Wileńskiej. Po południu uczestnicy obchodów wezmą udział w wieczornicy w Zułowie, miejscu narodzin marszałka Józefa Piłsudskiego, w powstającej tam Alei Pamięci Narodowej

Na Wileńszczyźnie jest ponad 50 miejsc upamiętniających legendarną obecność Armii Krajowej – są to groby partyzantów polskich, miejsca walk. Jednym z zadań Związku Polaków na Litwie (ZPL) jest opieka nad miejscami pamięci narodowej. Przed tegorocznymi obchodami rocznicy Operacji „Ostra Brama” wszystkie miejsca pamięci zostały uporządkowane, zasadzono półtora tysiąca pelargonii w kolorach białym i czerwonym.

Operacja "Ostra Brama"

Operacja "Ostra Brama" stanowiła część akcji "Burza", zakładającej samodzielne wyzwalanie przez Armię Krajową okupowanych ziem polskich przed wkroczeniem Armii Czerwonej. Rozpoczęła się w nocy z 6 na 7 lipca 1944 roku. Oprócz piechoty i artylerii w sile około 17 tys. żołnierzy Niemcy wyprowadzili tam do walki broń pancerną i siły lotnicze. Okręgi Wileński i Nowogródzki AK przeciwstawiły im około 10 tys. żołnierzy, wyłącznie piechoty i kawalerii.

Nie zważając na dużą przewagę wroga, Polakom udało się wyzwolić znaczną część Wilna. 13 lipca, już we współdziałaniu z wojskami radzieckimi, miasto zostało wyzwolone spod niemieckiej okupacji. Na Górze Zamkowej żołnierze AK wywiesili biało-czerwoną flagę, jednak już po kilku godzinach została ona zerwana przez żołnierzy radzieckich, którzy wywiesili czerwony sztandar. Współpracę z Sowietami kończy aresztowanie przez NKWD polskiego dowództwa oraz sztabu. Około 5 tysięcy żołnierzy, którzy odmówili wstąpienia do armii Berlinga trafiło do łagrów. Ci, którym udało się uniknąć tego losu, wrócili do konspiracji bądź przedostali się na zachód.