Przejdź do treści

Józef Franczak. Ostatni partyzant w Polsce

Źródło:

Józef Franczak ps. „Lalek” był ostatnim poległym w boju partyzantem partyzantki antykomunistycznej na terenie Polski. Spędził w niej łącznie 24 lata (1939–1963).

Przymusowo wcielony do 2 Armii Wojska Polskiego

Po agresji ZSRR na Polskę dostał się do niewoli sowieckiej, jednak zdołał uciec oddalając się od kolumny jeńców. W 1940 wstąpił do ZWZ. Prowadził szkolenia partyzantów w Żukowie. Następnie działał w Armii Krajowej. Był dowódcą drużyny, potem dowódcą plutonu w III Rejonie Obwodu Lublin AK w ramach Okręgu Lublin AK. Jego działalność z okresu wojny nie jest szeroko udokumentowana, znany jest jednak epizod zastrzelenia w boju spotkaniowym przez „Lalka” żydowskich partyzantów, a także zarzuty wydania przez niego niemieckim okupantom żydowskiego krawca oraz ciężkiego pobicia i ograbienia małżeństwa ukrywającego Żydów (patrz: Oskarżenia o zastrzelenie partyzantów żydowskich, denuncjację i pobicie).

W sierpniu 1944 został przymusowo wcielony do 2 Armii Wojska Polskiego. W styczniu 1945, będąc świadkiem wydawania i wykonywania wyroków śmierci na AK-owcach (m.in.: Kąkolewnica, Uroczysko Baran koło Międzyrzeca Podlaskiego) zdecydował się na dezercję. Wkrótce NKWD zaczęło go szukać i rozpoczął 18-letni okres ukrywania się przed władzą.

Lalek brał udział w wielu zamachach na funkcjonariuszy MBP. Kilka razy był ranny, a raz aresztowany. W czerwcu 1946 Urząd Bezpieczeństwa urządził wielką obławę; po zatrzymaniu kilku osób, w tym Lalka, który miał dokumenty na inne nazwisko, ubecy pojechali do wsi Chmiel na wesele. Kiedy po zabawie ciężarówka z aresztowanymi jechała do Lublina, partyzanci rzucili się na będących pod wpływem alkoholu funkcjonariuszy MBP, obezwładnili ich i zabili pięciu z nich. Sygnał do akcji miał dać Lalek. W 1947 Franczak dołączył do oddziału dowodzonego przez kpt. Zdzisława Brońskiego.

Został zadenuncjowany

Formalne rozpracowanie Franczaka rozpoczęto już 16 listopada 1951 w ramach operacji o kryptonimie „Pożar”. Wykorzystano przy tym ulokowanych w jego otoczeniu 27 tajnych współpracowników UB. W sumie zaangażowano we współpracę z bezpieką ok. 100 ludzi. Franczak został zadenuncjowany przez Stanisława Mazura, brata stryjecznego swojej narzeczonej, który był tajnym współpracownikiem SB Michał. Ponadto w 1961 lubelska prokuratura wydała za Franczakiem list gończy.

Józef Franczak został zastrzelony 21 października 1963 r. o godzinie 15:40. W nocy, o 21:00, ciało „Lalka” przewieziono do Akademii Medycznej w Lublinie. Pochówku bezimiennego, podobnie jak w przypadku jego współtowarzyszy broni, służby dokonały potajemnie, na cmentarzu przy ul. Unickiej. 

Była to walka potrzebna i celowa

Cztery dni później, w nocy, rodzina wykopała jego nagie, pozbawione głowy ciało i dokonała godnego złożenia zwłok do grobu. O dekapitacji pośmiertnej zadecydowały służby, jak wynika z dokumentu podpisanego przez prokuratora powiatowego: Powołując się na pismo prokuratury z dnia 24 października 1963 roku i na ustną rozmowę z dr. Iwaszkiewiczem proszę o zdjęcie głowy ze zwłok Józefa Franczaka[16]. Od 2007 roku IPN prowadził śledztwo, które doprowadziło do jej odnalezienia na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie. Trzeci pogrzeb „Lalusia” odbył się w asyście Dowództwa Garnizonu Warszawa 26 marca 2015 w Piaskach.

Sąd Wojewódzki w Warszawie, unieważniając wyroki śmierci płk Hieronima Dekutowskiego, przełożonego „Lalka” i jego towarzyszy, w uzasadnieniu napisał m.in.: żołnierze AK działający później w organizacji WiN byli zmuszeni do przeciwstawienia się zbrojnej masowej eksterminacji, poprzez walkę zarówno z oddziałami NKWD, jak i wspierającymi je formacjami polskimi, tj. milicją, UB i tzw. Wojskami Wewnętrznymi. Była to walka potrzebna i celowa, polegająca na odbijaniu jeńców lub zapobieganiu morderstwom i aresztowaniom. Sąd Najwyższy określa to obecnie w swoim orzecznictwie jako „prawo do zbiorowej obrony koniecznej”. Nie ulega wątpliwości, że właśnie taki charakter miały działania zbrojne oddziału „Zapory”.

Źródło: Republika

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca.

Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google. 

Jesteśmy na Youtube: Bądź z nami na Youtube

Jesteśmy na Facebooku: Bądź z nami na FB

Jesteśmy na platformie X: Bądź z nami na X




 



 

Wiadomości

BĘDZIEMY AKTUALIZOWAĆ

9 osób rannych w ataku na SOR w Legnicy

Policja zatrzymała pijanego mężczyznę, który zaatakował w Warszawie ratownika medycznego

Pamięć o nich miała zostać zagrzebana wraz z nimi, ale przetrwała. To bohaterowie naszej historii

Matecki: Zełenski stawia na złą kartę - stawia na Unię Europejską i Berlin

Ma powiązania z Koreą Północną. Będzie budował tory dla armii

Jak dbać o skórę z piegami? | Republika wstajemy!

W rocznice śmierci Jolanty Brzeskiej organizacje lokatorskie zapraszają pod Ministerstwo Sprawiedliwości

Rocznica urodzin Fryderyka Chopina | Republika wstajemy!

Prymas o próbie usunięcia lekcji religii: musimy podjąć wszystkie dostępne kroki prawne

Józef Franczak. Ostatni partyzant w Polsce

Radosław Zawrotniak – wicemistrz olimpijski w szpadzie | Rozmowa z mistrzem!

Narodowy Dzień Pamięci "Żołnierzy Wyklętych" | Republika wstajemy!

O bohaterach pamiętają także w Gorlicach

Agenci CBA zatrzymali byłego Komendanta Głównego Policji Zbigniewa M.

Wrocławianie oddadzą hołd bohaterom – spektakl przy Pomniku Żołnierzy Niezłomnych

Najnowsze

9 osób rannych w ataku na SOR w Legnicy

BĘDZIEMY AKTUALIZOWAĆ

Ma powiązania z Koreą Północną. Będzie budował tory dla armii

Jak dbać o skórę z piegami? | Republika wstajemy!

W rocznice śmierci Jolanty Brzeskiej organizacje lokatorskie zapraszają pod Ministerstwo Sprawiedliwości

Rocznica urodzin Fryderyka Chopina | Republika wstajemy!

Policja zatrzymała pijanego mężczyznę, który zaatakował w Warszawie ratownika medycznego

Pamięć o nich miała zostać zagrzebana wraz z nimi, ale przetrwała. To bohaterowie naszej historii

Matecki: Zełenski stawia na złą kartę - stawia na Unię Europejską i Berlin