"Rozporządzeniem Prezydenta RP, na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zamek piastowski z zespołem dworsko-parkowym w Międzyrzeczu został uznany za pomnik historii. Na prestiżowej liście najcenniejszych zabytków Polski znajduje się już 130 obiektów i założeń urbanistycznych. Rozporządzenie z 13 listopada 2024 r. weszło w życie dzisiaj" - poinformował we wtorek Narodowy Instytut Dziedzictwa (NID).

Zamek piastowski w Międzyrzeczu jest przykładem dobrze zachowanego zespołu przestrzennego średniowiecznej twierdzy, która stanowiła część systemu obronnego dawnej Rzeczypospolitej.

Ze względu na przygraniczne położenie Międzyrzecza, jednego z najdalej na zachód wysuniętych grodów piastowskich, wzniesiony tu w XIV w. murowany zamek był w kolejnych stuleciach miejscem licznych walk o utrzymanie zachodnich granic kraju. Teren zamku i jego podgrodzia był siedzibą regionalnej władzy administracyjnej - kasztelanii, a także starostwa niegrodowego.

Funkcję starostów międzyrzeckich piastowały postaci ważne dla historii Polski, w tym hetmani wielcy koronni Jan Zamoyski, Stanisław Żółkiewski oraz Stanisław Jabłonowski - podał instytut.

Zespół składa się z zamku usytuowanego na wyspie grodowej u ujścia rzeki Paklicy do rzeki Obry oraz nowożytnego założenia dworu starostów międzyrzeckich z parkiem na dawnym podgrodziu. Zamek wzniesiono w okresie czasów panowania króla Kazimierza Wielkiego, na miejscu wcześniejszego warownego grodu słowiańskiego datowanego na IX/X wiek.

Kolekcja portretów trumiennych

Po zakończeniu II wojny światowej i powrocie miejscowości w granice Polski zespół w Międzyrzeczu stał się siedzibą założonego przez Alfa Kowalskiego muzeum, dokumentującego historię i kulturę polską na obszarze ziemi międzyrzeckiej. Zgromadzono w nim m.in. najbogatszą w Polsce kolekcję portretów trumiennych.

Dzięki prężnej działalności muzeum, pod którego opieką znalazł się teren zamku wraz z otoczeniem, zabytek pełnił w XX w. ważną rolę w odbudowywaniu tożsamości polskiej na tzw. ziemiach odzyskanych - czytamy w komunikacie NID.

Czym jest pomnik historii?

Pomnik historii to jedna z pięciu form ochrony zabytków, opisana w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Jest ona zarezerwowana dla zabytków nieruchomych o wyjątkowym znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego Polski. Decyzję o nadaniu zabytkowi statusu pomnika historii podejmuje prezydent RP na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, po pozytywnym zaopiniowaniu przez Radę Ochrony Zabytków. Narodowy Instytut Dziedzictwa odpowiada za prowadzenie procedury oraz kwestie merytoryczne związane z uznaniem danego obiektu za pomnik historii.

Źródło: PAP, x.com/@NarIDpl