Polska 5 sierpnia – co wydarzyło się tego dnia
Tego dnia traktat rozbiorowy w Petersburgu podpisały Rosja, Prusy i Austria; Józef Piłsudski odznaczył weteranów Powstania Styczniowego orderem krzyża Virtuti Militari; Władysław Sikorski oraz Winston Churchill podpisali polsko-brytyjską umowę wojskową; brygada SS Oskara Dirlewangera wymordowała na Woli około 20 tys. ludzi; Józef Schmidt ustanowił wynikiem 17,03 m rekord świata w trójskoku; seryjny morderca Paweł Tuchlin został skazany na karę śmierci. Urodzili się m. in. Aleksander Jagiellończyk, Marian Langiewicz, Ludwik Hirszfeld, Leonard Buczkowski, Roman Bratny, Janusz Tazbir, Janusz Majewski, Marian Dziędziel. Zmarli natomiast: Stanisław Hozjusz, Hieronim Stroynowski, Tomasz Wawrzecki, Romuald Traugutt, Jędrzej Moraczewski, Helena Gruszecka, Zygmunt Mycielski, Andrzej Lepper, Erwin Axer oraz Ignacy Skowron.
1432 – We Fromborku zmarł kanonik Jakub Seeburg. Pochodził najprawdopodobniej z diecezji warmińskiej. Zwykle mieszkał w Rzymie, gdzie w 1414 r. był pisarzem bulli przy papieskiej Penitencjarii. W grudniu 1424 r. uzyskał kanonię warmińską (wakującą po śmierci Henryka de Mundo), ale musiał prawdopodobnie prowadzić o nią proces, skoro wpisując się w 1428 r. na uniwersytet lipski nie wspominał o prebendzie we Fromborku. Po raz pierwszy z tytułem kanonika warmińskiego wystąpił w 1430 r. W tym czasie otrzymał prowizję na prałaturę dziekana warmińskiego, po ustąpieniu w maju 1430 r. Jana Leonisa. Zrezygnował wówczas z funkcji pisarza bulli oraz z parafii w Arnstorf i osiadł na Warmii.
1461 - W Krakowie urodził się przyszły król Polski i wielki książę litewski Aleksander Jagiellończyk.
1579 - W Capranicy koło Rzymu zmarł Stanisław Hozjusz, teolog katolicki, kardynał, działacz kontrreformacji; w 1564 r. sprowadził do Polski zakon jezuitów, zakładając w Braniewie pierwsze jezuickie kolegium.
1598 - Król Polski Zygmunt III Waza wypłynął z Helu do Szwecji w celu stłumienia buntu księcia Karola Sudermańskiego.
1772 – I. rozbiór Polski: Traktat rozbiorowy w Petersburgu podpisały Rosja, Prusy i Austria.
1815 - W folwarku Czarci Kąt koło Wilna zmarł Hieronim Stroynowski, biskup wileński, prawnik, filozof prawa, ekonomista, członek Komisji Edukacji Narodowej; profesor Akademii Wileńskiej i jej rektor w latach 1799-1806.
1816 - W Widzach Łowczyńskich zmarł gen. Tomasz Wawrzecki, po dostaniu się do rosyjskiej niewoli Tadeusza Kościuszki Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej w czasie powstania 1794 r.; członek Rady Najwyższej Tymczasowej Księstwa Warszawskiego; minister sprawiedliwości w Królestwie Polskim.
1827 - W Krotoszynie urodził się Marian Langiewicz, generał, dyktator Powstania Styczniowego.
1852 – Otwarto linię kolejową Bydgoszcz-Tczew-Gdańsk.
1864 - Na stokach warszawskiej Cytadeli władze carskie dokonały egzekucji Romualda Traugutta - dyktatora Powstania Styczniowego oraz czterech jego współpracowników: Jana Toczyskiego, Rafała Krajewskiego, Romana Żulińskiego i Jana Jeziorańskiego.
1884 - W Warszawie urodził się Ludwik Hirszfeld, lekarz mikrobiolog, immunolog i serolog. To on wprowadził oznaczenie grup krwi jako 0, A, B i AB, przyjęte na całym świecie w 1928 roku. Odkrył również przyczynę konfliktu serologicznego, co uratowało życie wielu noworodkom, za co w 1950 r. był nominowany do Nagrody Nobla.
1900 - W Warszawie urodził się Leonard Buczkowski, reżyser „Zakazanych piosenek” - pierwszego powojennego polskiego filmu fabularnego, „Skarbu” oraz „Przygody na Mariensztacie”, która była pierwszym polskim kolorowym filmem fabularnym.
1908 - W Ouarville we Francji zmarł Walery Antoni Wróblewski, jeden z dowódców Powstania Styczniowego, związany z „czerwonymi”; działacz Zjednoczenia Emigracji Polskiej; generał Komuny Paryskiej; członek władz I. Międzynarodówki; od 1895 r. w PPS.
1915 - Wojska niemieckie zajęły opuszczoną przez Rosjan Warszawę.
1920 - Papież Benedykt XV. skierował do biskupów świata przesłanie „O zmiłowanie Boga nad nieszczęsną Polską”.
1921 - Naczelnik Państwa Józef Piłsudski odznaczył na stokach Cytadeli weteranów Powstania Styczniowego orderem krzyża Virtuti Militari. Niepodległej Polski doczekało 3 644 powstańców 1863 r. Awansowani zostali na stopnie oficerskie. Otrzymywali stałą pensję pozwalającą na dostatnie życie.
1921 - W Krakowie urodził się Roman Bratny, prozaik, poeta, publicysta, scenarzysta filmowy, autor powieści „Kolumbowie. Rocznik 20”.
1922 - W Krakowie rozpoczął się pierwszy zjazd legionistów.
1923 – Założono Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy.
1927 - W Kałuszynie urodził się Janusz Tazbir, historyk, znawca epoki nowożytnej, badacz dziejów kultury i historii ruchów religijnych; autor książek „Państwo bez stosów. Szkice z dziejów tolerancji w Polsce XVI i XVII w.”, „Historia Kościoła katolickiego w Polsce 1460-1795”, „Reformacja w Polsce. Szkice o ludziach i doktrynie”, „Polskie przedmurze chrześcijańskiej Europy. Mity a rzeczywistość historyczna”.
1931 - We Lwowie urodził się Janusz Majewski, reżyser, scenarzysta, rektor Warszawskiej Szkoły Filmowej; autor filmów „Zaklęte rewiry”, „Lekcja martwego języka”, „C.K. Dezerterzy”, „Mała matura 1947” oraz serialu „Królowa Bona”.
1940 - Premier RP gen. Władysław Sikorski oraz premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill podpisali polsko-brytyjską umowę wojskową.
1941 – W Ołyce na Wołyniu oddział SD z Łucka i ukraińska policja rozstrzelały na cmentarzu 682 żydowskich mężczyzn.
1942 - W Wadowicach urodziła się Barbara Sołtysik, aktorka.
1942 - Premier gen. Władysław Sikorski mianował Delegatem Rządu na Kraj prof. Jana Piekałkiewicza ze Stronnictwa Ludowego.
1942 – 5. lub 6. sierpnia Janusz Korczak i jego współpracowniczka Stefania Wilczyńska razem ze swoimi wychowankami z „Domu Sierot” doprowadzeni zostali przez Niemców na Umschlagplatz, skąd wywieziono ich do obozu zagłady w Treblince.
1943 - Oddział AK przeprowadził udaną akcję „Pensjonat” uwolnienia z niemieckiego więzienia w Jaśle około 180 osób.
1944 - Powstanie Warszawskie: Brygada SS Oskara Dirlewangera wymordowała na Woli około 20 tys. ludzi; w ciągu następnych dni liczba zamordowanych wzrosła do 40-60 tys.; dokładna liczba ofiar rzezi warszawskiej Woli pozostaje wciąż nieznana.
1944 - Powstanie Warszawskie: Żołnierze Batalionu „Zośka” uwolnili około 350 Żydów więzionych w niemieckim obozie koncentracyjnym KL Warschau na tzw. Gęsiówce.
1944 - W Sulejówku zginął Jędrzej Moraczewski, inżynier, działacz socjalistyczny, poseł do austriackiej Rady Państwa (1907-1918); pierwszy premier niepodległej Polski (1918-1919), powołany na to stanowisko przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego; minister robót publicznych (1925-1929); poseł na Sejm (1919-1930).
1944 – Zwycięska bitwa partyzancka o Skalbmierz na Kielecczyźnie, stoczona przez oddziały AK, BCh i AL z niemiecką ekspedycją karną w sile 900 ludzi.
1945 – Przedstawiciele polskiej administracji oficjalnie przejęli od Armii Czerwonej obszar Fromborka.
1945 - W nocy z 4. na 5. sierpnia zgrupowanie poakowskich oddziałów partyzanckich, związanych z Delegaturą Sił Zbrojnych, pod dowództwem kpt. Antoniego Hedy „Szarego”, zaatakowało więzienie UB w Kielcach uwalniając ponad 350 więźniów.
1945 - Decyzja o likwidacji Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj.
1947 - W Gołkowicach w pow. wodzisławskim urodził się Marian Dziędziel, aktor, związany z Teatrem im. Juliusza Słowackiego w Krakowie; wystąpił m.in. w filmach "Sezon na leszcza”, „Wesele” (2004), „Dom zły”, „Kret”, „1920 Bitwa Warszawska”, „Supermarket”, a także w serialach „Blisko, coraz bliżej” i „Oficer”.
1960 – Podczas Mistrzostw Polski Seniorów w Lekkoatletyce, rozgrywanych na Stadionie Leśnym w Olsztynie Józef Schmidt ustanowił wynikiem 17,03 m rekord świata w trójskoku.
1977 - W Warszawie urodził się Łukasz Garlicki, aktor.
1982 - W Warszawie zmarła Helena Gruszecka, aktorka.
1985 - Seryjny morderca Paweł Tuchlin został skazany przez Sąd Wojewódzki w Gdańsku na karę śmierci.
1987 - W Warszawie zmarł Zygmunt Mycielski, kompozytor, krytyk muzyczny.
1988 - We Wrocławiu zmarł Józef Pieracki, aktor.
2010 - Sejm RP przyjął ustawę o ochronie informacji niejawnych.
2011 - W Warszawie zmarł Andrzej Lepper; szef Samoobrony i były wicepremier rządu PiS-LPR-Samoobrona.
2012 - W Warszawie zmarł Erwin Axer, reżyser teatralny, eseista, pedagog; wieloletni dyrektor stołecznego Teatru Współczesnego.
2012 - W Sitkówce koło Kielc zmarł Ignacy Skowron, ostatni z żyjących żołnierzy Wojska Polskiego, którzy we wrześniu 1939 r. bronili Westerplatte.
2016 - W Rio de Janeiro rozpoczęły się XXXI. Letnie Igrzyska Olimpijskie. Polscy sportowcy zdobyli w ich trakcie 11 medali, w tym 2 złote. [Anita Włodarczyk – rzut młot.; Magdalena Fularczyk-Kozłowska i Natalia Madaj – wiośl., dwójka podw.]