Polska 29 listopada – co wydarzyło się tego dnia
Tego dnia w Warszawie wybuchło powstanie listopadowe; w Warszawie przy Nowym Świecie otwarto kawiarnię artystyczną „Pod Picadorem”; Józef Piłsudski objął urząd głowy państwa; w Bytomiu została uruchomiona Elektrociepłownia Szombierki; zwodowano ORP „Gryf” - stawiacz min; odbyło się prawykonanie „Stabat Mater” Krzysztofa Pendereckiego; uruchomiono Rafinerię Nafty Gdańsk; rozwiązano ZSL; zlikwidowano zakaz sprzedaży napojów alkoholowych przed godziną 13; udostępniono bankom system Biura Informacji Kredytowej. Urodzili się m. in. Józef Pankiewicz, Franciszek Brodniewicz, Stanisław Hryniewiecki, Elżbieta Barszczewska, Zdzisław Stroiński, Andrzej Kijowski, Zbigniew Bujak. Zmarli natomiast: Joanna Grudzińska, Arka Bożek, Andrzej Micewski, Józef Garliński, Leon Niemczyk, Irena Anders, Jacek Woźniakowski oraz Włodzimierz Wander.
Dzisiaj imieniny obchodzą: Błażeja, Saturnin oraz Błażej, Bolemysł, Dionizy, Filomen, Franciszek, Fryderyk, Klementyna, Pafnucy, Paramon, Przemysł, Radbod, Siedlewit, Syzyniusz, Walter.
Nietypowe święta: Międzynarodowy Dzień Inżyniera Systemów, Dzień Podchorążego, Międzynarodowy Dzień Solidarności z Narodem Palestyńskim.
1441 - Na wezwanie wielkiego mistrza Zakonu do Fromborka przybyli gromadnie chłopi by zawrzeć umowę z kapitułą. Nie przyjęli warunków zaproponowanych przez kapitułę, a na groźby WM Zakonu odpowiedzieli szyderstwami, a w ich imieniu Benedykt Gaj z Braniewa powiedział, że na gwałt chłopi odpowiedzą gwałtem. Ostatecznie bunt stłumiono podstępem bpa Franciszka Kuhschmalza, który zaprosił 46. przywódców chłopów do Lidzbarka Warmińskiego, a potem polecił wtrącić ich do lochów. Chłopi czynili przygotowania do walki, ale nie otrzymali poparcia Związku Pruskiego.
1766 - W Warszawie zakończył obrady Sejm, w czasie którego odrzucono popierany przez Katarzynę II. wniosek dysydentów domagających się pełnej tolerancji religijnej i równouprawnienia; nie przyjęto również wniosku Stanisława Augusta dot. ograniczenia liberum veto.
1830 - W Warszawie wybuchło powstanie listopadowe; na ulicach Warszawy w noc listopadową zginęło z rąk powstańców sześciu polskich generałów: Maurycy Hauke, Stanisław Trębicki, Stanisław Potocki, Ignacy Blumer, Tomasz Siemiątkowski i Józef Nowicki, oraz kilku innych polskich oficerów.
1831 - W Carskim Siole zmarła Joanna Grudzińska, księżna łowicka, żona wielkiego księcia Konstantego Pawłowicza.
1860 - W Warszawie w 30. rocznicę wybuchu powstania listopadowego odbyły się liczne manifestacje patriotyczne. Tego też dnia w dawnym kościele oo. karmelitów na Lesznie w Warszawie po raz pierwszy wykonano pieśń „Boże, coś Polskę”, w wersji poprawionej przez Antoniego Goreckiego.
1866 - W Lublinie urodził się Józef Pankiewicz, malarz, grafik, profesor krakowskiej ASP; jeden z pionierów impresjonizmu i symbolizmu w polskiej sztuce.
1892 - W Kwilczu koło Poznania urodził się Franciszek Brodniewicz, aktor, gwiazdor polskiego kina międzywojennego; wystąpił m.in. w filmach „Śluby ułańskie”, „Pan Twardowski”, „Ułan księcia Józefa”, „Trędowata”, „Wrzos”, „Doktor Murek”, „Ordynat Michorowski”.
1896 - W Samarze urodził się Stanisław Hryniewiecki, komandor porucznik polskiej Marynarki Wojennej; w kampanii 1939 r. dowódca stawiacza min ORP „Gryf”; po przedostaniu się do Wielkiej Brytanii dowodził niszczycielami ORP „Grom” - zatopionym w rejonie Narwiku w maju 1940 r., ORP „Błyskawica” (1940) i ORP „Piorun” (1942), a następnie niszczycielem ORP „Orkan”, który 8 października 1943 r. zatonął na północnym Atlantyku trafiony niemiecką torpedą - zginęło co najmniej 178. członków załogi, wśród nich dowódca kmdr por. Stanisław Hryniewiecki.
1910 - Lewicowi studenci Uniwersytetu Jagiellońskiego nie dopuścili do wykładu ks. Kazimierza Zimmermanna, w odpowiedzi na co relegowano 3. z nich, 16. ukarano naganą, a 36. upomnieniem, co doprowadziło do wybuchu strajku studentów, po którym uczelnia została czasowo zamknięta.
1913 - W Warszawie urodziła się Elżbieta Barszczewska, aktorka, w okresie międzywojennym wystąpiła m.in. w filmach „Trędowata”, „Znachor”, „Profesor Wilczur”, „Dziewczęta z Nowolipek” i „Granica”.
1918 - W Warszawie przy Nowym Świecie otwarto kawiarnię artystyczną „Pod Picadorem”; jej założycielami byli poeci należący później do grupy literackiej Skamander: Jan Lechoń, Antoni Słonimski, Julian Tuwim, Jarosław Iwaszkiewicz, Kazimierz Wierzyński.
1918 - Józef Piłsudski objął urząd głowy państwa jako Tymczasowy Naczelnik Państwa. Urząd ten piastował do 20. lutego 1919 roku, kiedy to Sejm Ustawodawczy zatwierdził go jako Naczelnika Państwa.
1920 – W Bytomiu została uruchomiona Elektrociepłownia Szombierki.
1921 - W Warszawie urodził się Zdzisław Stroiński, poeta, w czasie wojny związany z konspiracyjnym pismem „Sztuka i Naród”, żołnierz Armii Krajowej; poległ w Powstaniu Warszawskim.
1928 - W Krakowie urodził się Andrzej Kijowski, prozaik, eseista, krytyk literacki, scenarzysta filmowy.
1929 - W Warszawie odbyła się uroczysta inauguracja działalności Akademii Wychowania Fizycznego.
1936 - Zwodowano ORP „Gryf” - stawiacz min, największy polski okręt wojenny we wrześniu 1939 roku. .
1939 - Dekret Prezydium Rady Najwyższej ZSRS o nadaniu sowieckiego obywatelstwa polskim obywatelom, którzy w dniach 1. i 2. listopada 1939 r. znajdowali się na wschodnich terenach Rzeczypospolitej Polskiej wcielonych do Związku Sowieckiego.
1944 - Tomasz Arciszewski objął stanowisko premiera RP na uchodźstwie.
1946 - W Londynie w rocznicę wybuchu powstania listopadowego utworzono Polskie Towarzystwo Historyczne w Wielkiej Brytanii.
1954 - W Łopusznie urodził się Zbigniew Bujak, działacz NSZZ „S”, przewodniczący Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego Mazowsze, od 1981 r. przewodniczący Zarządu Regionu Mazowsze; członek prezydiów Krajowej Komisji Porozumiewawczej i Komisji Krajowej; po wprowadzeniu stanu wojennego w podziemnej TKK; aresztowany przez SB w 1986 r.; zwolniony na mocy amnestii; od 1986 r. w Tymczasowej Radzie NSZZ „S” przy Lechu Wałęsie; członek Klubu Obywatelskiego (1988-1990); uczestnik Okrągłego Stołu; współzałożyciel (1992) i wiceprzewodniczący Unii Pracy; poseł na Sejm (1991-1997); prezes Głównego Urzędu Ceł (1999-2001).
1954 - Zmarł Arka Bożek, polski działacz na Opolszczyźnie, uczestnik powstań śląskich; w czasie II. wojny światowej członek Rady Narodowej RP; wicewojewoda śląsko-dąbrowski (1945-1950); działacz PSL, a następnie ZSL; poseł do KRN i Sejmu Ustawodawczego (1947-1952).
1956 - W Warszawie rozpoczął obrady Walny Zjazd Delegatów Związku Literatów Polskich, który wybrał na prezesa Antoniego Słonimskiego.
1957 - W warszawskim Teatrze Dramatycznym odbyła się prapremiera sztuki Witolda Gombrowicza „Iwona, księżniczka Burgunda” w reżyserii Haliny Mikołajskiej.
1962 - W Filharmonii Narodowej odbyło się prawykonanie „Stabat Mater” Krzysztofa Pendereckiego.
1966 - Władze komunistyczne po raz drugi nie wyraziły zgody na przyjazd papieża Pawła VI. do Polski; pierwsza odmowa miała miejsce w marcu 1966 r.
1970 – Dokonano oblotu szybowca SZD-35 „Bekas”.
1975 – Uruchomiono Rafinerię Nafty Gdańsk.
1976 - Premiera filmu „Trędowata” w reż. Jerzego Hoffmana.
1982 - Premiera filmu „Amnestia” w reżyserii Stanisława Jędryki.
1987 - Władze PRL przeprowadziły referendum na temat tempa i zakresu reform gospodarczych i politycznych; propozycje rządowe nie uzyskały akceptacji społeczeństwa.
1989 – Rozwiązano Zjednoczone Stronnictwo Ludowe.
1990 – Dokonano oblotu szybowca SZD-56 „Diana”.
1990 - Zlikwidowano restrykcje w sprzedaży napojów alkoholowych, które można było znowu kupować przed godz. 13.
1996 – Cmentarz kapituły warmińskiej we Fromborku (położony przy ul. Sanatoryjnej) został wpisany do rejestru zabytków.
2000 - Został udostępniony bankom system informacji Biura Informacji Kredytowej.
2004 - Zmarł Andrzej Micewski, historyk, działacz katolicki, publicysta; autor m.in. biografii prymasa Stefana Wyszyńskiego; w latach 80. doradca społeczny prymasa Józefa Glempa; w 2006 r. „Rzeczpospolita” opublikowała tekst informujący, że Micewski od połowy lat 70. współpracował z SB.
2005 - W Londynie zmarł Józef Garliński, oficer Komendy Głównej AK, więzień KL Auschwitz, długoletni prezes Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie, historyk, działacz emigracyjny.
2006 - W Łodzi zmarł Leon Niemczyk, aktor; do historii kina przeszły jego kreacje w „Nożu w wodzie” Romana Polańskiego czy „Pociągu” Jerzego Kawalerowicza.
2010 - W Londynie zmarła Irena Anders, aktorka, artystka rewiowa, pieśniarka, działaczka polonijna; wdowa po gen. Władysławie Andersie.
2012 - W Warszawie zmarł Jacek Woźniakowski, historyk sztuki, pisarz, publicysta, współzałożyciel wydawnictwa Znak.
2020 – W Chicago zmarł Włodzimierz Wander, saksofonista, kompozytor, wokalista. Jeden z prekursorów muzyki rockandrollowej w Polsce. Występował w zespołach „Polanie”, „Wanderpol” oraz „Niebiesko-Czarni”.
Źródło: PAP
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca.
Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google.