Przejdź do treści

Polska 28 maja – co wydarzyło się tego dnia

Źródło: PAP, dzieje.pl; grafika własna

Tego dnia rozpoczął się I Targ Poznański, później impreza międzynarodowa; Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich zdobyła Narwik; w Lesie Sękocińskim Niemcy rozstrzelali 223 więźniów Pawiaka; utworzono Kongres Polonii Amerykańskiej; premiera filmu „Nie ma mocnych”; Sejm uchwalił ustawę o podziale administracyjnym tworząc 49 województw; Sejm przyjął uchwałę lustracyjną zobowiązując MSW do ujawnienie współpracowników UB i SB. Urodzili się m. in. Jerzy Henryk Lubomirski, Marian Smoluchowski, Henryk Strasburger, Bronisław Pieracki, Irena Krzywicka, Leonid Teliga, Leszek Herdegen, Wojciech Karolak. Zmarli natomiast: Mikołaj Radziwiłł, kard. Stefan Wyszyński, Konrad Nałęcki, Edward Wende, Lechosław Goździk oraz Henryk Samsonowicz.

1349 – We Wrocławiu i Świdnicy doszło do pogromów Żydów posądzanych o wywołanie epidemii i głodu.

1513 – Drukarnia Floriana Unglera w Krakowie wydała modlitewnik Raj duszny autorstwa Biernata z Lublina, jedną z pierwszych książek napisanych w języku polskim.

1565 - W Wilnie zmarł Mikołaj Radziwiłł, nazywany Czarnym, kanclerz wielki litewski, wojewoda wileński; kalwin, protektor reformacji na Litwie; brat stryjeczny Barbary Radziwiłłówny; twórca potęgi rodu Radziwiłłów.

1593 – Tarnobrzeg uzyskał prawa miejskie.

1817 - Urodził się Jerzy Henryk Lubomirski, poseł do galicyjskiego Sejmu Krajowego oraz austriackiej Rady Państwa i Izby Panów; kurator Ossolineum we Lwowie, mecenas kultury.

1871 - Upadek Komuny Paryskiej i zakończenie walk na ulicach Paryża, w których brali udział m.in. Jarosław Dąbrowski (naczelny wódz wojsk komuny, zginął w wyniku walk) i Walery Antoni Wróblewski.

1872 - Urodził się Marian Smoluchowski, fizyk, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego, jeden z najwybitniejszych uczonych polskich.

1877 - W Czerei, obecnie na Białorusi, urodził się Oskar Miłosz, piszący po francusku poeta, litewski dyplomata, krewny Czesława Miłosza.

1886 - Otwarto dworzec kolejowy Brześć Centralny.

1887 - W Zagłębiu Dąbrowskim urodził się Henryk Strasburger, prawnik, ekonomista, minister przemysłu i handlu (1921-1923), generalny komisarz RP w Gdańsku w latach 1924-1932; od 1932 r. prezes Centralnego Związku Polskiego Przemysłu, Górnictwa, Handlu i Finansów. W czasie II wojny światowej minister skarbu w rządzie gen. Władysława Sikorskiego.

1895 - W Gorlicach urodził się Bronisław Pieracki, oficer Legionów Polskich, członek POW, pułkownik WP; jeden z czołowych działaczy BBWR; zastępca szefa Sztabu Głównego WP (1928-1929); od 1929 r. wiceminister a od 1931 r. minister spraw wewnętrznych; zginął w 1934 r. w wyniku zamachu dokonanego przez członka Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów.

1899 - W Jenisejsku na Syberii urodziła się Irena Krzywicka, pisarka, publicystka, zaangażowana w działania dotyczące edukacji seksualnej, planowania rodziny i równouprawnienia kobiet.

1904 - W Desznie niedaleko Jędrzejowa urodził się Wincenty Pstrowski, górnik, rębacz dołowy, propagandowy wzór przodownika pracy w PRL-u.

1917 - W Wiaźmie w Rosji urodził się Leonid Teliga, żeglarz, lotnik; w czasie II wojny światowej walczył m.in. w 300 dywizjonie lotnictwa bombowego „Ziemi Mazowieckiej”; jako pierwszy Polak odbył samotny rejs dookoła świata na jachcie Opty (1967-1969).

1921 - Rozpoczął się I Targ Poznański, impreza, która w następnych latach przerodziła się w targi o charakterze międzynarodowym.

1922 - Reprezentacja Polski w piłce nożnej w swym trzecim oficjalnym meczu odniosła pierwsze zwycięstwo, pokonując w Sztokholmie Szwecję 2:1. Pierwszego w historii gola w 23. minucie zdobył z rzutu karnego Józef Klotz.

1923 - Powołano rząd Wincentego Witosa, tworzony przez koalicję PSL „Piast”, Związek Ludowo Narodowy i Chrześcijańską Demokrację.

1929 - W Poznaniu urodził się Leszek Herdegen, aktor, literat; uczestnik Powstania Warszawskiego; występował w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie, a następnie w warszawskich teatrach Studio i Powszechnym; zagrał m.in. w filmach „Kwiecień”, „Mansarda”, „Faraon”, „Potop”, a także w serialu „Stawka większa niż życie”.

1939 - W Warszawie urodził się Wojciech Karolak, pianista i kompozytor jazzowy.

1940 - Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich, walcząca w składzie alianckich sił ekspedycyjnych, zdobyła Narwik.

1941 - Niemcy wywieźli z więzienia na Pawiaku do obozu koncentracyjnego Auschwitz 304 mężczyzn, wśród nich znajdował się o. Maksymilian Rajmund Kolbe.

1942 - W Lesie Sękocińskim koło Magdalenki Niemcy rozstrzelali 223 więźniów Pawiaka. Wśród ofiar były 22 kobiety. Formowanie transportu rozpoczęto w nocy, więźniom kazano wychodzić z cel nie pozwalając się im nawet ubrać. Grozę całej sytuacji potęgowała gwałtowna burza, która tej nocy szalała w Warszawie. Egzekucje rozpoczęto około 4 nad ranem na terenie majątku Łazy gdzie dzień wcześniej żołnierze niemieccy wykopali rowy. Więźniów mordowano strzałami z broni maszynowej i grzebano ich w trzech zbiorowych mogiłach. Aby ukryć miejsce zbrodni posadzono młody las brzozowy, w egzekucji zginęli reprezentanci różnych grup społecznych.

1942 - W getcie krakowskim Niemcy rozpoczęli pierwszą akcję deportacyjną, która trwała do 8 czerwca. Około 5 tys. Żydów wywieziono do niemieckiego obozu zagłady w Bełżcu.

1943 - Po pacyfikacji Leżajska Niemcy rozstrzelali 43 jego mieszkańców.

1943 - W nocy z 27 na 28 maja patrole dywersyjne Armii Krajowej dokonały likwidacji 28. konfidentów Gestapo w Radomsku.

1944 - W Buffalo w USA rozpoczęło się spotkanie polskich działaczy społecznych, w czasie którego utworzono Kongres Polonii Amerykańskiej.

1946 – We Fromborku odbyły się uroczystości kopernikowskie, w których udział wziął prezydent Bolesław Bierut. Umieścił on wówczas pod epitafium Mikołaja Kopernika gałązkę wawrzynu z Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie. Na szczycie wierzy Kopernika umieścił także metalowy symbol układu heliocentrycznego, który znajduje się tam do dziś.

1974 - Premiera filmu „Nie ma mocnych” w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego.

1975 - Sejm uchwalił ustawę o nowym podziale administracyjnym kraju, dotyczącą m.in. likwidacji powiatów i zwiększenia liczby województw z 17. do 49.

1975 - Rozpoczął działalność Teatr Dramatyczny w Elblągu.

1981 - W Warszawie zmarł kardynał Stefan Wyszyński, kapelan Powstania Warszawskiego, biskup lubelski, arcybiskup metropolita gnieźnieński i warszawski, od 1948 r. prymas Polski, nazwany Prymasem Tysiąclecia.

1983 - Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego skazał Zdzisława Najdera, oskarżonego o szpiegostwo, zaocznie na karę śmierci oraz kary dodatkowe: pozbawienia praw publicznych na zawsze i konfiskatę mienia w całości.

1991 - W Warszawie zmarł Konrad Nałęcki, reżyser, twórca serialu „Czterej pancerni i pies”.

1992 - Sejm przyjął uchwałę lustracyjną, zobowiązującą ministra spraw wewnętrznych do podania do 6 czerwca 1992 r. „pełnej informacji na temat urzędników państwowych od szczebla wojewody wzwyż, a także senatorów i posłów; do 2 miesięcy - sędziów, prokuratorów i adwokatów oraz do 6 miesięcy - radnych gmin i członków zarządów gmin - będących współpracownikami UB i SB w latach 1945-1990”.

1992 - Powstało przedsiębiorstwo Fiat Auto Poland.

1993 - Sejm przegłosował wotum nieufności dla rządu Hanny Suchockiej.

1998 - Wmurowano pierwszą mosiężną gwiazdę (dla Andrzeja Seweryna) na Alei Gwiazd w Łodzi.

1999 - Rozpoczęły się rozgrywane na polskich parkietach XXVII Mistrzostwa Europy w Koszykówce Kobiet.

1999 - W Krakowie zmarł Jan Lebenstein, malarz, grafik.

2002 - W Warszawie zmarł Edward Wende, adwokat, obrońca w procesach politycznych, oskarżyciel posiłkowy w procesie zabójców księdza Jerzego Popiełuszki. Senator, poseł, członek Trybunału Stanu.

2004 - Sejm RP powołał komisję śledczą w sprawie PKN Orlen.

2006 - Papież Benedykt XVI odprawił mszę na krakowskich Błoniach, a następnie udał się do byłego niemieckiego obozu zagłady Auschwitz.

2007 - Ukazał się album Strach się bać zespołu „Lady Pank”.

2008 - W Świnoujściu zmarł Lechosław Goździk, legendarny przywódca strajków w warszawskiej FSO w 1956r.

2008 – Na Stadionie Śląskim w Chorzowie odbył się koncert zespołu Metallica.

2008 – Selekcjoner Leo Beenhakker ogłosił skład reprezentacji Polski na Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej UEFA Euro 2008 w Austrii i Szwajcarii.

2009XIV Dalajlama Tenzin Gjaco, Tadeusz Mazowiecki, Michał Sumiński i pośmiertnie rotmistrz Witold Pilecki zostali Honorowymi Obywatelami miasta stołecznego Warszawy.

2013 – W Warszawie odsłonięto Pomnik w hołdzie żołnierzom Żandarmerii Wojskowej.

2021 – W Warszawie zmarł prof. Henryk Samsonowicz, historyk, znawca średniowiecza, minister edukacji w rządzie Tadeusza Mazowieckiego, Kawaler Orderu Orła Białego, członek PAN i PAU, wiceprzewodniczący Rady Muzeum Historii Polski (2011–2019), rektor Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1980-1982. Był autorem ok. 800. prac naukowych, w tym 16. książek i podręczników uniwersyteckich, kilkuset artykułów i ponad 200. recenzji.

PAP

Wiadomości

Zatrucie narkotykami przy wigilijnym stole - 14 osób trafiło do szpitala!

Abp Galbas konkretnie o miłości: to nie jest poezja

Sportowcy roku to Caitlin Clark i Shohei Ohtani

Niemcy likwidują rolnictwo w UE. Golińska: Polacy zostali oszukani przez Tuska

Przeszukania klasztoru Dominikanów przez bodnarowców – ostry komentarz Romanowskiego

Bodnarowcy Tuska przeszukali klasztor w Lublinie - szukali Romanowskiego

Wjechał w pieszych - wśród poszkodowanych dzieci

Wstrząsające filmy i zdjęcia z katastrofy samolotu w Kazachstanie

Śmiertelny pożar w budynku mieszkalnym

Alicja Klasik: Olimpijski medal mnie napędza

Kolejny kabel na dnie Bałtyku przerwany

Tragiczny finał połowu bursztynu

Pierwsza porażka Anwilu Włocławek

Turyści i mieszkańcy Krakowa odwiedzają żywą szopkę u franciszkanów...

Wyjątkowy koncert kolęd „Niedaleko od Betlejem” - tylko w Republice

Najnowsze

Zatrucie narkotykami przy wigilijnym stole - 14 osób trafiło do szpitala!

Przeszukania klasztoru Dominikanów przez bodnarowców – ostry komentarz Romanowskiego

Bodnarowcy Tuska przeszukali klasztor w Lublinie - szukali Romanowskiego

Wjechał w pieszych - wśród poszkodowanych dzieci

Wstrząsające filmy i zdjęcia z katastrofy samolotu w Kazachstanie

Abp Galbas konkretnie o miłości: to nie jest poezja

Sportowcy roku to Caitlin Clark i Shohei Ohtani

Niemcy likwidują rolnictwo w UE. Golińska: Polacy zostali oszukani przez Tuska