Polska 1 października – co wydarzyło się tego dnia
Tego dnia na Uniwersytecie Wileńskim powstało tajne Towarzystwo Filomatów; w Anglii zwodowany został niszczyciel ORP „Błyskawica”; Izba Reprezentantów Kongresu USA powołała komisję do zbadania sprawy Zbrodni Katyńskiej; uruchomiono pierwszą polską stację radiofoniczną UKF; w Warszawie odsłonięto pomnik Małego Powstańca; rozpoczęła działalność Służba Kontrwywiadu Wojskowego; ujawniono stenogramy rozmów polityków PO z przedstawicielami branży hazardowej; w Warszawie rozpoczął się Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina. Urodzili się m. in. Stefania Sempołowska, Stanisława Przybyszewska, Andrzej Paczkowski, Franciszek Trzeciak, Wiesław Wójcik, Anna Bojarska. Zmarli natomiast: Stanisław Noakowski, Antoni Rewera, Adam Ciołkosz, Witold Rowicki, Zbigniew Lengren, Gerard Labuda, Stanisław Kociołek oraz Karol Tendera.
1326 – Doradca króla Władysława Łokietka Jan Grot został mianowany biskupem krakowskim.
1608 - Na pokładzie statku „Mary and Margaret” przybyło do kolonii Jamestown w Wirginii pięciu pierwszych polskich imigrantów do Ameryki Północnej.
1798 - W Warszawie założono tajne Towarzystwo Republikanów Polskich; jego członkowie za swego przywódcę uznawali Tadeusza Kościuszkę.
1808 – W Warszawie została założona Szkoła Prawa Księstwa Warszawskiego, w 1816 roku wcielona do Uniwersytetu Warszawskiego.
1810 - Rodzina Chopinów wraz z siedmiomiesięcznym Fryderykiem przeprowadziła się na stałe z Żelazowej Woli do Warszawy.
1817 - Na Uniwersytecie Wileńskim powstało tajne Towarzystwo Filomatów, którego założycielami byli m.in. Józef Jeżowski, Tomasz Zan, Adam Mickiewicz i Jan Czeczot.
1845 – W Sianowie uruchomiono fabrykę zapałek.
1859 - W Warszawie ukazał się pierwszy numer „Tygodnika Ilustrowanego”.
1869 - W wielkopolskiej wsi Polonisz urodziła się Stefania Sempołowska, działaczka społeczna i oświatowa, pedagog, publicystka, pisarka.
1875 - W Warszawie otwarto Szkołę Techniczną Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej.
1901 - W Myślenicach urodziła się Stanisława Przybyszewska, autorka dramatów historycznych związanych z historią rewolucji francuskiej, m.in. „Sprawy Dantona”, malarka.
1928 - W Warszawie zmarł Stanisław Noakowski, architekt, malarz, historyk sztuki, profesor Politechniki Warszawskiej.
1936 - W stoczni Cowes w Anglii zwodowany został niszczyciel ORP „Błyskawica”.
1938 - Wojska niemieckie wkroczyły do Czechosłowacji, zajmując tzw. Kraj Sudecki.
1938 - Rząd Czechosłowacji przyjął polskie ultimatum dotyczące odstąpienia części Śląska Cieszyńskiego, tzw. Zaolzia.
1938 - W Krasnymstawie urodził się Andrzej Paczkowski, historyk, badacz najnowszych dziejów Polski; członek Kolegium IPN (1999-2011), przewodniczący Rady IPN (2011-2012); w latach 1974-1995 prezes Polskiego Związku Alpinizmu.
1939 - Kampania polska: W Grand Hotelu w Sopocie kmdr Marian Majewski i kpt. Antoni Kasztelan podpisali akt kapitulacji Rejonu Umocnionego Hel.
1939 - Kampania polska: Zwycięstwo wojsk sowieckich nad Zgrupowaniem KOP gen. Wilhelma Orlik-Rückemanna w bitwie pod Wytycznem.
1941 - W Wilnie Niemcy rozpoczęli trwającą do grudnia 1942 r. akcję eksterminacyjną, w czasie której zamordowano około 33,5 tys. Żydów.
1942 - Niemieckie władze okupacyjne otworzyły w warszawskiej Zachęcie Dom Niemieckiej Kultury (Haus der deutschen Kultur).
1942 - W obozie koncentracyjnym Dachau zmarł z wycieńczenia ks. Antoni Rewera; profesor Seminarium Duchownego w Sandomierzu, duszpasterz; beatyfikowany w 1999 r. przez papieża Jana Pawła II.
1942 - W Wieniawce koło Trembowli urodził się Franciszek Trzeciak, aktor, reżyser.
1943 - Oddział dywersji bojowej AK „Agat” dokonał w Warszawie udanego zamachu na Ernsta Weffelsa, znanego z okrucieństwa kierownika zmiany oddziału kobiecego na Pawiaku.
1944 – Powstanie Warszawskie: Nastąpiło tymczasowe zawieszenie broni.
1945 - Urodził się Wiesław Wójcik, aktor, wystąpił w filmach „Człowiek z marmuru”, „Party przy świecach”, „Kornblumenblau”, a także w serialu „Z biegiem lat, z biegiem dni”.
1946 - Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze ogłosił wyroki na zbrodniarzy wojennych III. Rzeszy, których oskarżono o popełnienie czterech rodzajów zbrodni: uczestnictwo w spisku w celu popełnienia zbrodni międzynarodowej, zbrodni przeciwko pokojowi, zbrodni wojennych oraz zbrodni przeciwko ludzkości.
1946 - W Warszawie urodziła się Anna Bojarska, pisarka.
1947 - Dekret Rady Ministrów o planowej gospodarce narodowej.
1949 - Otwarto dla ruchu odbudowaną po zniszczeniach wojennych ulicę Nowy Świat w Warszawie.
1951 - Izba Reprezentantów Kongresu USA powołała komisję do zbadania sprawy Zbrodni Katyńskiej.
1951 - W Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie odbyła się inauguracja pierwszego roku akademickiego.
1954 - W Warszawie uruchomiono pierwszą polską stację radiofoniczną UKF na częstotliwości 97,6 MHz.
1978 - W Londynie zmarł Adam Ciołkosz, publicysta, jeden z czołowych działaczy PPS.
1982 - Została uruchomiona komunikacja trolejbusowa w Tychach.
1983 - W Warszawie przy ul. Podwale odsłonięto pomnik Małego Powstańca.
1985 - W Warszawie rozpoczął się XI. Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina.
1989 - W Warszawie zmarł Witold Rowicki, dyrygent, pedagog, wieloletni dyrektor artystyczny Filharmonii Narodowej w Warszawie.
1989 - Z Warszawy wyjechał do RFN pociąg z 809. wschodnioniemieckimi uchodźcami.
1990 - W Warszawie rozpoczął się XII. Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina.
1995 - W Warszawie rozpoczął się XIII. Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina.
1996 - Rozpoczęła działalność sieć telefonii komórkowej „Plus”.
2000 - W Sydney zakończyły się XXVII. Letnie Igrzyska Olimpijskie; reprezentacja Polski zdobyła na nich 14 medali w tym sześć złotych [Robert Korzeniowski – 2 medale: chód na 20 km oraz na 50 km; Renata Mauer-Różańska – strzelectwo, karabinek małokalibrowy w 3 postawach; Kamila Skolimowska – rzut młotem; Szymon Ziółkowski – rzut młotem; Tomasz Kucharski i Robert Sycz – wioślarstwo, dwójka podwójna wagi lekkiej] pięć srebrnych oraz trzy brązowe.
2003 - W Warszawie zmarł Zbigniew Lengren, rysownik, satyryk, karykaturzysta, autor aforyzmów i fraszek, twórca postaci Profesora Filutka, którego przygody zamieszczał przez ponad 50 lat w „Przekroju”.
2006 - Rozpoczęła działalność Służba Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służba Wywiadu Wojskowego w miejsce zlikwidowanych Wojskowych Służb Informacyjnych.
2009 – Dziennik „Rzeczpospolita” ujawnił stenogramy rozmów polityków Platformy Obywatelskiej z przedstawicielami branży hazardowej.
2010 - W Poznaniu zmarł prof. Gerard Labuda, historyk, mediewista, rektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w latach 1962-1965, członek Polskiej Akademii Umiejętności oraz Polskiej Akademii Nauk.
2013 - W Jerozolimie zmarł Israel Gutman, członek Żydowskiej Organizacji Bojowej, uczestnik powstania w getcie warszawskim; więziony w niemieckich obozach koncentracyjnych na Majdanku, Auschwitz i Mauthausen-Gusen; historyk Holokaustu; w 1961 r. był świadkiem w procesie jednego z autorów Holokaustu Adolfa Eichmanna.
2014 - Premier Ewa Kopacz wygłosiła exposé, po czym Sejm RP udzielił jej rządowi wotum zaufania.
2015 - W Warszawie zmarł Stanisław Kociołek, działacz komunistyczny, I. sekretarz KW PZPR w Warszawie (1964-1967), a następnie I. sekretarz KW w Gdańsku (1967-1970); w latach 1968-1971 członek Biura Politycznego KC PZPR; wicepremier PRL od czerwca do grudnia 1970 r.; po 1989 r. sądzony za przyczynienie się do masakry robotników na Wybrzeżu w grudniu 1970 r.
2015 - W Warszawie rozpoczął się XVII. Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina.
2016 - W miejsce Akademii Obrony Narodowej utworzono Akademię Sztuki Wojennej z siedzibą w Warszawie-Rembertowie.
2019 – W Krakowie zmarł Karol Tendera, były więzień niemieckiego obozu KL Auschwitz-Birkenau, który walczył z używanym przez niemieckie media kłamliwym określeniem „polskie obozy koncentracyjne”.
źródło: PAP
