Przejdź do treści

Polska 1 czerwca – co wydarzyło się tego dnia

Źródło: PAP, dzieje.pl; grafika własna

Tego dnia powstało Polskie Towarzystwo Krajoznawcze (później PTTK); Ignacy Mościcki został wybrany na prezydenta; Niemcy rozpoczęli budowę obozu w Treblince; wydano rozporządzenie zabraniające produkcji gatunków wędlin uznanych za luksusowe; ukazał się komunikat o zrzuceniu przez amerykańskie samoloty masowych ilości stonki ziemniaczanej; po raz pierwszy zebrał się Sejm Dzieci i Młodzieży; oddano do użytku pierwszy Orlik. Urodzili się m. in. Józef Elsner, Tadeusz Bór-Komorowski, Jan Twardowski, Maria Bogucka, Barbara Kwiatkowska, Andrzej Rosiewicz, Dorota Kędzierzawska, Tomasz Wiszniewski, Szymon Majewski. Zmarli natomiast: Władysław II Jagiełło, Tadeusz Olsza, Henryk Worcell, Eliasz Kuziemski, Janusz Ekiert oraz Tadeusz Tomasiński.

1235 – Gubin otrzymał prawa miejskie.

1434 - W Gródku pod Lwowem zmarł Władysław II Jagiełło, król Polski i wielki książę litewski, panujący od 1386 r. Wspólnie z bratem Witoldem dowodził w 1410 r. w zwycięskiej bitwie nad Krzyżakami pod Grunwaldem; w 1413 r. zawarł Unię w Horodle, która zacieśniała związek Polski i Litwy.

1496 - W czasie sejmu w Piotrkowie król Jan I Olbracht, w zamian za zgodę szlachty na jej udział w wyprawie mołdawskiej, ogłosił tzw. statuty piotrkowskie, które zwalniały towary szlacheckie od ceł, ograniczały prawa chłopów do opuszczania wsi oraz zakazywały mieszczanom nabywania dóbr ziemskich.

1652 - Powstanie Chmielnickiego: Początek bitwy pod Batohem, w której wojska polskie poniosły klęskę w starciu z połączonymi siłami kozackim i tatarskimi; po bitwie wszyscy polscy jeńcy zostali wymordowani.

1765 - Król Stanisław August Poniatowski powołał Komisję Dobrego Porządku dla Starej i Nowej Warszawy.

1769 - W Grodkowie na Opolszczyźnie urodził się Józef Elsner, kompozytor, pedagog, nauczyciel Fryderyka Chopina.

1792 - Zdymisjonowano dowódcę armii litewskiej księcia Ludwika Wirtemberskiego, któremu udowodniono zdradę i współpracę z Rosją.

1809 – Wojna polsko-austriacka: wojska austriackie zagrożone przez armię Księstwa Warszawskiego bez walki oddały Warszawę.

1856 - W Białyninie w pobliżu Sochaczewa urodził się Władysław Ślewiński, malarz, postimpresjonista.

1859 - Oddano do użytku linię kolejową ze Stargardu do Koszalina.

1863 - Powstanie Styczniowe: między Małkinią a Czyżewem dróżnik kolejowy dokonał sabotażu poprzez rozkręcenie szyn doprowadzając do katastrofy rosyjskiego pociągu, w wyniku której zginęło 20 oficerów i 600 żołnierzy.

1888 – Uruchomiono Kolej Miast Śląskich i Galicyjskich.

1895 - W Chorborowie koło Brzeżan urodził się Tadeusz Bór-Komorowski, generał WP, Komendant Główny Armii Krajowej (1943-1944); wydał rozkaz rozpoczęcia w Warszawie 1 sierpnia 1944 r. powstania przeciwko Niemcom; 30 września 1944 r. mianowany przez prezydenta RP Władysława Raczkiewicza Naczelnym Wodzem; premier emigracyjnego rządu RP (1947-1949).

1906 - Powstało Polskie Towarzystwo Krajoznawcze, które celem było popularyzowanie urody ziem polskich i rozbudzanie patriotyzmu; w 1950 r. przekształcono je w Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze.

1915 - W Warszawie urodził się Jan Twardowski, kapłan; autor ponad 20 tomików wierszy, m.in. „Znaki ufności”, „Niebieskie okulary”, „Który stwarzasz jagody”, „Na osiołku”, „Nie przyszedłem pana nawracać” , „Sumienie ruszyło”, „Niecodziennik”, „Nie martw się”.

1915 - W Leibnitz w Austrii urodził się Tadeusz Kalinowski, aktor, związany z Teatrem im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach; wystąpił m.in. w filmach „Znicz olimpijski”, „Czerwone berety”, „Rzeczpospolita babska”, a także w serialu „Czterej pancerni i pies”.

1926 - Zgromadzenie Narodowe wybrało Ignacego Mościckiego na urząd prezydenta RP.

1927 - Rozporządzenie prezydenta RP o popieraniu rozbudowy i rozwoju gospodarczego miasta i portu Gdyni.

1928 - Urodził się Ryszard Przybylski, eseista, historyk literatury.

1929 - W Warszawie urodziła się Maria Bogucka, historyk, profesor Instytutu Historii PAN, autorka książki „Dzieje kultury polskiej do 1918 roku”.

1932 - Rozporządzenie ministra rolnictwa o utworzeniu Parku Narodowego w Pieninach.

1935 - W Manchesterze urodził się Norman Foster, architekt, autor przebudowy Reichstagu i British Museum, projektant wieżowca 30 St Mary Ahe i City Hall w Londynie, nowego stadionu Wembley, a także centrum Metropolitan na pl. Piłsudskiego w Warszawie.

1936 - Początek kilkudniowych rozruchów antyżydowskich w Mińsku Mazowieckim.

1940 - Urodziła się Barbara Kwiatkowska, aktorka, znana z filmów „Ewa chce spać” i „Jowita”.

1940 - Została rozbita przez Niemców działająca na Pomorzu organizacja konspiracyjna Rota.

1942 - W ramach akcji „Reinhard”, której celem była zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie Niemcy rozpoczęli budowę obozu w Treblince; do czasu likwidacji obozu w listopadzie 1943 r. Niemcy zamordowali w nim blisko 900 tys. Żydów, ogromna większość z nich, ok. 760 tys., pochodziła z Polski, wśród nich było 254 tys. z warszawskiego getta.

1943 - W ramach represji za działalność partyzancką Niemcy zamordowali ok. 180 mieszkańców, w tym wiele kobiet i dzieci, wsi Sochy na Zamojszczyźnie i 39 mieszkańców Bodzentyna na Kielecczyźnie.

1944 - W Warszawie urodził się Andrzej Rosiewicz, piosenkarz, kompozytor, satyryk, tancerz i choreograf.

1945 - Odbyła się uroczystość przekazania Kołobrzegu władzom polskim.

1946 – Prezes Rady Ministrów wydał rozporządzenie zabraniające produkcji gatunków wędlin uznanych za luksusowe.

1946 - W Krakowie ukazał się pierwszy numer miesięcznika katolickiego „Znak” pod redakcją Jerzego Radkowskiego.

1947 - W Rzymie ukazał się pierwszy numer „Kultury”, wydawanej przez Instytut Literacki prowadzony przez Jerzego Giedroycia; w 1947 r. redakcja miesięcznika została przeniesiona do Maisons-Laffitte pod Paryżem.

1949 - W Stanach Zjednoczonych zebrał się Komitet Wolnej Europy (m.in. przedstawiciele środowisk politycznych), który opowiedział się za wyzwoleniem krajów Europy Środkowo-Wschodniej spod dominacji Związku Sowieckiego; głównym narzędziem realizacji tego celu stało się Radio Wolna Europa.

1949 - W Warszawie rozpoczął obrady II Kongres Związków Zawodowych, który powołał Centralną Radę Związków Zawodowych (CRZZ).

1950 - - W „Trybunie Ludu” Ministerstwo Rolnictwa i Reform Rolnych zamieściło propagandowy komunikat o zrzuceniu przez amerykańskie samoloty u polskiego wybrzeża masowych ilości stonki ziemniaczanej, która po wydostaniu się na brzeg miała się rozplenić po całym kraju.

1953 - W Gdańsku urodziła się Dorota Stalińska, aktorka, znana m.in. z filmów „Bez miłości”, „Krzyk”, „Miłość ci wszystko wybaczy” i „Lata dwudzieste lata trzydzieste”.

1956 - Ukazało się pierwsze wydanie tygodnika „Piłka Nożna”.

1956 – W Białymstoku otwarto pierwszy w kraju sklep samoobsługowy.

1956 - Zlikwidowano ówczesną 1. klasę w wagonach pasażerskich, pozostałym dwóm klasom zmieniono oznaczenie: dawna klasa druga stała się pierwszą, a trzecia drugą.

1957 - W Łodzi urodziła się Dorota Kędzierzawska, reżyserka, scenarzystka; autorka filmów „Wrony”, „Jestem”, „Pora umierać”, „Jutro będzie lepiej” oraz „Inny świat”, którego głównym narratorem i bohaterem jest aktorka Danuta Szaflarska.

1958 - W Lublinie urodził się Tomasz Wiszniewski, reżyser, scenarzysta, autor filmu „Wszystko będzie dobrze”.

1960 - Szefem Głównego Zarządu Politycznego WP został gen. Wojciech Jaruzelski.

1966 – Założono Wyższą Szkołę Inżynierską w Opolu, przekształconą w 1996 roku w Politechnikę Opolską.

1967 - W Warszawie urodził się Szymon Majewski, satyryk, dziennikarz, prezenter radiowy i telewizyjny.

1975 - W Londynie zmarł Tadeusz Olsza, aktor, piosenkarz, tancerz; występował w kabaretach, teatrach rewiowych, m.in. w Qui Pro Quo, Morskim Oku i Cyruliku Warszawskim; zagrał w filmach „Uwiedziona” i „Jego wielka miłość”.

1981 - Premiera filmu Ciosy w reżyserii Gerarda Zalewskiego.

1982 - We Wrocławiu zmarł Henryk Worcell, pisarz, autor powieści „Zaklęte rewiry”.

1991 - Początek IV pielgrzymki do Polski papieża Jana Pawła II.

1994 - Po raz pierwszy zebrał się Sejm Dzieci i Młodzieży.

1998 - Rozpoczęła działalność pierwsza polska platforma cyfrowa Wizja TV.

2000 - We Wrocławiu zmarł Eliasz Kuziemski, aktor, wystąpił m.in. w filmie „Sami swoi”, a także w serialach „Stawka większa niż życie” i „Znak orła”.

2000 - W telewizji Polsat wyemitowano pierwszy odcinek teleturnieju Życiowa szansa.

2003 - Donald Tusk został wybrany przewodniczącym Platformy Obywatelskiej. Funkcję tę pełnił do listopada 2014 r.

2004 – Utworzono Archiwum Państwowe Dokumentacji Osobowej i Płacowej.

2005 - Rozpoczęły nadawanie Antyradio i Akademickie Radio Kampus.

2008 - We wsi Izdebki na Podkarpaciu oddano do użytku pierwszy obiekt sportowy wybudowany w ramach programu Orlik 2012.

2010 - Opublikowano stenogramy rozmów załogi samolotu Tu-154M, które zostały zarejestrowane tuż przed katastrofą w Smoleńsku.

2011 – Zarejestrowano Ruch Palikota (później Twój Ruch).

2016 - W Warszawie zmarł Janusz Ekiert, muzykolog, autor książek poświęconych muzyce, biografii Fryderyka Chopina, historii Konkursów Chopinowskich.

2022 – W Paryżu zmarł ks. Tadeusz Tomasiński, pallotyn, żołnierz Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski od 1953 r. pracujący w pallotyńskiej Regi Miłosierdzia Bożego we Francji. W okresie stanu wojennego był organizatorem Komitetu Pomocy dla Polski. Z zamiłowania był badaczem historii sztuki oraz dziejów Polski i Francji.



PAP

Wiadomości

Zatrucie narkotykami przy wigilijnym stole - 14 osób trafiło do szpitala!

Abp Galbas konkretnie o miłości: to nie jest poezja

Sportowcy roku to Caitlin Clark i Shohei Ohtani

Niemcy likwidują rolnictwo w UE. Golińska: Polacy zostali oszukani przez Tuska

Przeszukania klasztoru Dominikanów przez bodnarowców – ostry komentarz Romanowskiego

Bodnarowcy Tuska przeszukali klasztor w Lublinie - szukali Romanowskiego

Wjechał w pieszych - wśród poszkodowanych dzieci

Wstrząsające filmy i zdjęcia z katastrofy samolotu w Kazachstanie

Śmiertelny pożar w budynku mieszkalnym

Alicja Klasik: Olimpijski medal mnie napędza

Kolejny kabel na dnie Bałtyku przerwany

Tragiczny finał połowu bursztynu

Pierwsza porażka Anwilu Włocławek

Turyści i mieszkańcy Krakowa odwiedzają żywą szopkę u franciszkanów...

Wyjątkowy koncert kolęd „Niedaleko od Betlejem” - tylko w Republice

Najnowsze

Zatrucie narkotykami przy wigilijnym stole - 14 osób trafiło do szpitala!

Przeszukania klasztoru Dominikanów przez bodnarowców – ostry komentarz Romanowskiego

Bodnarowcy Tuska przeszukali klasztor w Lublinie - szukali Romanowskiego

Wjechał w pieszych - wśród poszkodowanych dzieci

Wstrząsające filmy i zdjęcia z katastrofy samolotu w Kazachstanie

Abp Galbas konkretnie o miłości: to nie jest poezja

Sportowcy roku to Caitlin Clark i Shohei Ohtani

Niemcy likwidują rolnictwo w UE. Golińska: Polacy zostali oszukani przez Tuska