Opieka farmaceutyczna w definicji Ustawy o Izbach Aptekarskich polega na „dokumentowanym procesie, w którym farmaceuta, współpracując z pacjentem i lekarzem, a w razie potrzeby z przedstawicielami innych zawodów medycznych, czuwa nad prawidłowym przebiegiem farmakoterapii w celu uzyskania określonych jej efektów poprawiających jakość życia pacjenta”.

Świadomość środowiska medycznego i pacjentów na ten temat jest jednak znikoma. Jak wynika z badania dr Agnieszki Skowron i współautorów, 89 proc. społeczeństwa nigdy nie słyszała o opiece farmaceutycznej. Lekarze obawiają się zmniejszenia lub podziału kompetencji, a sami farmaceuci podchodzą do tematu z rezerwą. Wynika to głównie z braku wystarczających informacji na temat opieki farmaceutycznej i poszerzonego zakresu obowiązków farmaceutów. Jednak bez pomocy tak dużej grupy zawodowej nie uda się w Polsce zaspokoić potrzeb zdrowotnych społeczeństwa w najbliższym czasie. Warto dodać, że opieka farmaceutyczna jest rozwiązaniem skutecznym i znanym w wielu krajach europejskich, m.in. w Holandii czy Szwecji.

Do apteki zgłaszają się osoby, które chcą uzyskać informacje o swojej terapii, wyjaśnić wątpliwości związane z dawkowaniem leków, interakcjami czy działaniami niepożądanymi. Wybierają farmaceutę, gdyż często mają utrudniony kontakt z lekarzem. W sposób naturalny to apteki stają się pierwszą linią kontaktu. Dotyczy to szczególnie pacjentów cierpiących z powodu chorób przewlekłych jak np. nadciśnienie. Według danych aż połowa pacjentów porzuca terapię z powodu niezrozumienia zaleceń lekarza lub uciążliwości jej pierwszego etapu. To właśnie na tym etapie farmaceuta mógłby się stać dla takiego pacjenta istotnym elementem wsparcia. Podobnie jest w przypadku osób, które kontynuują terapię – w tym wypadku istotne może być przypomnienie o konieczności otrzymania kolejnego jego opakowania przyjmowanego leku, by zapewnić ciągłość. W związku z utrudnionym dostępem do lekarza i brakiem możliwości otrzymania recepty, pomoc farmaceuty może pozwolić uniknąć sytuacji zagrożenia zdrowia, a nawet życia.

Dzięki Ustawie o Zawodzie Farmaceuty, po raz pierwszy od 30 lat zwiększają się szanse na rozpoczęcie drogi do profesjonalnej opieki farmaceutycznej na miarę standardów europejskich. Punktem wyjścia wszystkich działań powinien być pacjent - od działań przygotowawczych aż do szkoleń farmaceutów. Niezbędne są również informacje dla pozostałych członków zespołów medycznych oraz pacjentów, by budować ich świadomość w stosunku do nowych usług jakie pojawią się w aptekach. Rozwój właściwych struktur wymaga czasu i może potrwać kilka lat. Ważne jest podejście do tego zagadnienia w sposób dobrze skoordynowany i przemyślany. Przykłady z innych krajów i droga do wprowadzenia opieki farmaceutycznej z prawdziwego zdarzenia, powinny być drogowskazem dla Polski. Podjęte działania zbudują właściwe środowisko do wzrostu i rozwoju, a także stworzą narzędzia dla farmaceutów.

Docelowy model opieki farmaceutycznej przekształci apteki w nowoczesne centra profilaktyki i konsultacji zdrowotnych. Zmieni się także postrzeganie aptek przez społeczeństwo – z miejsc, gdzie pacjent jedynie kupuje leki, kosmetyki i suplementy diety na istotne punkty na drodze do poprawy zdrowia. Farmaceuci będą jeszcze bardziej wspierać jego proaktywne nawyki, edukować go i pomagać w rozsądnej i zoptymalizowanej farmakoterapii. Dla systemu opieki zdrowotnej, zmiana zwiększy efektywność działań profilaktycznych i zmniejszy liczbę hospitalizacji z powodu późno wykrytych lub nieefektywnie prowadzonych terapii chorób przewlekłych.

Wśród działań, które będą mogli wykonywać farmaceuci byłyby m.in. konsultacje farmaceutyczne. Rozwiązanie to mogłoby ułatwić pacjentom dostęp do rzetelnej wiedzy o lekach i ograniczyłoby przyjmowanie przez nich produktów lub suplementów, które są zbędne w procesie leczenia. Dodatkowo, farmaceuci będą mogli prowadzić przeglądy lekowe, czyli wykrywać ewentualne niepożądane interakcje między przyjmowanymi produktami leczniczymi lub między produktami leczniczymi a innymi produktami (np. suplementami diety), co przełoży się na zwiększenie skuteczności i bezpieczeństwa terapii oraz samoleczenia.

Farmaceuci będą mogli również opracowywać indywidualne, dopasowane do potrzeb danego pacjenta plany opieki farmaceutycznej, będą mieli możliwość usystematyzowania przyjmowania produktów leczniczych, a także prowadzenia edukacji zdrowotnej, profilaktyki i promocji zdrowego trybu życia. Plan opieki powinien być podzielony na etapy, z wyraźnymi „kamieniami milowymi” do osiągnięcia, angażując pacjentów i sprawiając, że są oni współodpowiedzialni za swoją terapię. Plan opieki powinien zostać zarejestrowany, a jego kopia przekazana choremu. Mogłoby to wpłynąć na zwiększenie skuteczności leczenia pacjentów. Wprowadzenie opieki farmaceutycznej z prawdziwego zdarzenia powinno być więc teraz priorytetem.  W celu wypracowania najlepszych, harmonijnych  standardów powinni połączyć siły: krajowi eksperci w dziedzinie farmacji i medycyny, profesjonaliści, praktycy i organizacje rządowe. W ten sposób wprowadzany system będzie bezpieczny i odniesie pozytywny wpływ na terapię pacjenta, jego zdrowie oraz cały system opieki zdrowotnej.