Jak podało Narodowe Centrum Kultury, 9 września "w setkach miejsc w całej Polsce i na świecie w ramach 12. edycji Narodowego Czytania będziemy czytać powieść +Nad Niemnem+ Elizy Orzeszkowej". Dodano, że centralne wydarzenie z udziałem Pary Prezydenckiej odbywa się w Ogrodzie Saskim w Warszawie do godz. 16 - wstęp wolny.

Do aktywnego współtworzenia tegorocznej akcji, w swoim liście zachęca Prezydent RP Andrzej Duda. "Chciałbym, aby tegoroczna lektura pogłębiła też namysł nad tym, w jaki sposób współcześnie odczytujemy naszą historię i jak o niej pamiętamy. I żeby, zwłaszcza dzisiaj, w obliczu agresywnego rosyjskiego imperializmu, odwołując się do powstańczego czynu, powieść Orzeszkowej jeszcze bardziej umocniła przekonanie o podstawowym prawie każdego narodu do własnej wolności i suwerenności" - czytamy w liście prezydenta.

Wydarzenie w Ogrodzie Saskim odbywa się do godz. 16 - wstęp wolny. Narodowe Centrum Kultury zachęca wszystkich do oglądania i słuchania transmisji na profilach facebookowych Kancelarii Prezydenta RP, oraz na antenach Polskiego Radia i stronie NCK.

W sobotę w Ogrodzie Saskim w Narodowym Czytaniu wystąpią też aktorki i aktorzy: Izabella Bukowska, Ewa Domańska, Joanna Jeżewska, Kaja Kozłowska - Żygadło, Elżbieta Nagel, Iwona K. Pawlak (grająca Justynę Orzelską w filmowej wersji "Nad Niemnem"), a także Aleksandra Radwan, Lidia Sadowa, Piotr Bajor, Marek Barbasiewicz, Andrzej Ferenc, Wiesław Komasa, Szymon Kuśmider, Adam Marjański (filmowy Jan Bohatyrowicz z 1986 roku) oraz Michał Mikołajczak, Marcin Przybylski, Przemysław Stippa, Krzysztof Szczepaniak, Mirosław Wieprzewski, Rafał Zawierucha, Jerzy Zelnik i Konrad Żygadło.

Za reżyserię widowiska odpowiada Janusz Kukuła - główny reżyser Teatru Polskiego Radia. Reżyserem dźwięku jest Tadeusz Mieczkowski. Do realizacji warstwy muzycznej zaproszono wokalistkę i konsultantkę muzyczną Ginę Komasę oraz kompozytora, aranżera i pianistę Dawida Suleja Rudnickiego z zespołem muzyków.

"Nad Niemnem" to najbardziej znana powieść Elizy Orzeszkowej. Powstawała w latach 1886–1887, a w formie książka ukazała się w 1888 roku. Ze względu na barwne opisy, wyrazistych bohaterów i odwołania historyczne dzieło porównywano do "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza. Żadna inna książka pisarki nie została tak entuzjastycznie przyjęta przez recenzentów, chwalono m.in. sprawne połączenie dydaktyzmu z walorami artystycznymi i przemyślaną kompozycję całości. "Nad Niemnem" cieszyło się popularnością i uznaniem kolejnych pokoleń czytelników. W II Rzeczypospolitej powieścią zainteresowało się kino. Ekranizację książki ukończono w 1939 r., ale obraz zaginął w czasie II wojny światowej. Kolejny film nakręcono w połowie lat 80. XX wieku. "Nad Niemnem" to jeden najważniejszych utworów literatury polskiej podejmujący tematykę Powstania Styczniowego, którego 160–lecie obchodzone jest w 2023 roku.

Akcja Narodowe Czytanie organizowana jest przez Prezydenta RP od 2012 r. Została zainicjowana przez prezydenta Bronisława Komorowskiego wspólną lekturą "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza. W 2013 r. w całej Polsce odbyło się czytanie dzieł Aleksandra Fredry, a podczas następnych edycji czytano kolejno: "Trylogię" Henryka Sienkiewicza oraz "Lalkę" Bolesława Prusa; w 2016 roku "Quo vadis" Henryka Sienkiewicza, a w 2017 roku lekturą Narodowego Czytania było "Wesele" Stanisława Wyspiańskiego. W 2019 roku lekturami było osiem najważniejszych polskich nowel, między innymi autorstwa Stefana Żeromskiego, Bolesława Prusa, Marii Konopnickiej i Bruno Schulza. W 2020 roku, w warunkach obostrzeń epidemicznych, czytano "Balladynę" Juliusza Słowackiego. "Moralność pani Dulskiej" Gabrieli Zapolskiej była lekturą w 2021 roku. W ubiegłym roku - w Roku Romantyzmu Polskiego – czytano natomiast "Ballady i romanse" Adama Mickiewicza.

Prezydent @AndrzejDuda z Małżonką Agatą Kornhauser-Dudą inaugurują wspólne czytanie „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej w Ogrodzie Saskim w Warszawie.
📚 #NarodoweCzytanie pic.twitter.com/6o8gguHkXs

— Kancelaria Prezydenta (@prezydentpl) September 9, 2023