Przejdź do treści
10:34 Śląskie: Bielski sąd rejonowy zadecydował o aresztowaniu 64-latka, który w centrum Bielska-Białej groził kobiecie śmiercią, używając przedmiotu przypominającego broń palną
09:09 Śląskie: Właścicielka sklepu medycznego oskarżona o wyłudzanie refundacji z NFZ
08:35 Kraków: W nocy zamknięty dla ruchu tunel w Zielonkach na północnej obwodnicy
07:57 Ukraina: Zmasowany atak rosyjskich dronów na Charków. Co najmniej ośmioro rannych
07:01 Warszawa: Sprzedawali narkotyki przez aplikację, trafili do aresztu
06:54 RCB: w Otwocku i Karczewie woda niezdatna do spożycia i celów sanitarnych
06:26 USA: Prognozowane opady deszczu mogą doprowadzić do powodzi występujących raz na pokolenie
Republika Uwaga, lokalne muxy nie nadają od dziś (1 kwietnia) Republiki. Chcąc oglądać naszą stację trzeba przejść na Mux 8
Republika Solidarni z Republiką! Każda wpłata od Państwa jest dla nas ogromnym wyrazem wsparcia. Wpłaty można dokonać, wykonując przelew: Fundacja Niezależne Media, nr konta: 78 1240 1053 1111 0010 7283 0412, dopisek: Darowizna na wolne media
Radio Republika Zachęcamy do słuchania naszego internetowego Radio Republika na stronie radiotvrepublika.pl
Spotkanie 2 kwietnia o godz. 16:30 na rynku w Suchej Beskidzkiej (Małopolska) odbędzie się spotkanie otwarte dla mieszkańców z kandydatem na prezydenta RP dr. Karolem Nawrockim
Spotkanie Klub Gazety Polskiej Łuków zaprasza 2 kwietnia, o godz. 18:40, na spotkanie z Adamem Borowskim. Odbędzie się ono w Sali Konferencyjnej Budynku Poklasztornego przy Parafii Podwyższenia Krzyża Świętego, ul. Ks. kard. Stefana Wyszyńskiego 41 w Łukowie
Wydarzenie Bydgoski Klub Gazety Polskiej w imieniu Bydgoskich Patriotów zaprasza 2 kwietnia na Bydgoski Marsz Pamięci Jana Pawła II. Początek zgromadzenia o godz. 19 na Starym Rynku (marsz wyruszy o godz. 20)
Wydarzenie Klub "Gazety Polskiej" Gorzów Wielkopolski zaprasza na uroczystość upamiętnienia 20 rocznicy śmierci Św. Jana Pawła II, 2 kwietnia 2025 (środa), godz. 20.30, na Wzgórzu Papieskim przy Placu Jana Pawła II
Spotkanie Klub „Gazety Polskiej” Bełchatów zaprasza na koncert z Bardem Strefy Wolnego Słowa Pawłem Piekarczykiem, 3 kwietnia (czwartek), g. 18.00, Oratorium Jana Pawła II ul. Kościuszki 2, Bełchatów
Wykład Klub „Gazety Polskiej” Gdańsk II zaprasza wykład pt. "Techniczne aspekty tragedii nad Smoleńskiem" dr hab. inż. Jerzy Głuch, 9 kwietnia (środa), godz. 18:00, Sala Akwen, Budynek NSZZ Solidarność, ul. Wały Piastowskie 24
Wydarzenie W sobotę (05.04) o godz. 12:00 w Opocznie (Szkoła nr 3, ul. Armii Krajowej 1) odbędzie się konwencja rolna, z udziałem Karola Nawrockiego - obywatelskiego kandydata na prezydenta RP
Protest Protest przeciw masowej migracji do Polski! 5 kwietnia, godz. 12:00, Gubin, wjazd na most graniczny z ul. Bolesława Chrobrego
Spotkanie Posłowie PiS: Mateusz Morawiecki, Maciej Małecki i Robert Telus zapraszają na spotkanie 7 kwietnia o godz. 18. Spotkanie odbędzie się w Czerwińsku nad Wisłą - w Domu Weselnym Siódme Niebo, ul. Jagiełły 1a
Wydarzenie XXV Ogólnopolska Droga Krzyżowa Ludzi Pracy: 11 kwietnia, godz. 18:00, Parafia Rzymskokatolicka św. Stanisława Kostki ul. Hozjusza 2 w Warszawie. Początek: Eucharystia o godz. 17:00
Wydarzenie 12.04 o 12.00 w Warszawie odbędzie się Marsz z Okazji 1000-lecia Królestwa Polskiego oraz bicie rekordu w liczbie par tańczących jednocześnie poloneza

„Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej lekturą tegorocznego Narodowego Czytania, któremu patronuje Para Prezydencka

Źródło: Twitter@dziejepl

Para Prezydencka na stronie prezydent.pl zaprosiła na tegoroczne Narodowe Czytanie. Lekturą 12. akcji jest "Nad Niemnem" Elizy Orzeszkowej. Narodowe czytanie odbędzie się w sobotę 9 września."Nad Niemnem" nie zrewolucjonizowało polskiej prozy, takich ambicji zresztą Eliza Orzeszkowa nie miała, ale wpłynęło na wyobraźnię literacką następnych pokoleń - mówi PAP prof. Beata Utkowska. "Nad Niemnem" jest lekturą tegorocznego Narodowego Czytania, które w sobotę odbędzie się także poza granicami Polski.

Po raz pierwszy pomysł powieści o stosunkach starszego i młodszego pokolenia pt. "Mezalians" pojawił się podczas rozmów z Marianem Gawalewiczem, który jako redaktor warszawskiego "Tygodnika Powszechnego" namawiał Elizę Orzeszkową do współpracy w 1884 r. "Pomysł fabuły - +panna z dworu+, która wychodzi za mąż za zagrodowego szlachcica – krystalizował się w następnym roku, a w czerwcu 1886 r. Orzeszkowa rozpoczęła pisanie w Miniewiczach nad Niemnem, do których od paru lat jeździła na letni pobyt" – powiedziała PAP dr Agnieszka Bąbel z Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.

👉Narodowe Czytanie to piękne👍 wydarzenie, które współtworzą miłośnicy 🇵🇱 literatury i wszyscy, którzy lubią czytać. Już w sobotę 🗓️9 września Para Prezydencka🇵🇱🇵🇱 zaprasza na tegoroczne Narodowe Czytanie 2023. 👉Lekturą 12. odsłony akcji jest „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej. pic.twitter.com/GZqK9v9dkM

— PLinGrodno (@PLinGrodno) August 30, 2023

W liście z tego czasu do znajomej Heleny Piltzowej Orzeszkowa stwierdzała: "Tę zaś powieść tu napisać muszę tym konieczniej, że rozwija się na tle natury i ludu tego miejsca". Pisząc powieść, pisarka wiele zaczerpnęła z otaczającej rzeczywistości. Badaczka z IBL zwróciła uwagę, że swoje pierwowzory mają konkretne miejsca geograficzne – Korczyn ma odpowiednik w Miniewiczach, a Bohatyrowicze istnieją naprawdę. Dotyczy to także osób: Jan Kamieński, powstaniec styczniowy i zesłaniec, spokrewniony i zaprzyjaźniony z Orzeszkową właściciel Miniewicz, stanowił wzór dla Andrzeja Korczyńskiego, zaś pierwowzorem Anzelma Bohatyrowicza był dziwak Strzałkowski. Odzwierciedlenie w rzeczywistości mają także opisane w powieści sytuacje. O weselu w szlacheckim zaścianku, zabawach z echem i połowie jacicy na Niemnie wspominali letni goście Orzeszkowej, np. Apolonia Makowska. Autentyczne są również zgromadzone licznie w powieści przysłowia, pieśni, opowieści (np. legenda o Janie i Cecylii), opisy obyczajów oraz przyrody, szczególnie miejscowej flory. "Zbierając materiały, pisarka przeprowadzała w okolicy regularne studia etnograficzno-botaniczne" - wskazała dr Agnieszka Bąbel.

"Tygodnik Powszechny" przestał jednak ukazywać się w 1885 r. Pisarka wahała się wówczas, komu dać tekst do druku. Ostatecznie przyrzekła go Ludwikowi Jenikemu z "Tygodnika Ilustrowanego".

„Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej będzie lekturą tegorocznego Narodowego Czytania 🇵🇱📖 #NarodoweCzytanie

Finał akcji odbędzie się w sobotę 9 września, ale od dziś można przesyłać zgłoszenia uczestnictwa 👇https://t.co/10RPyjetK1

— Instytut Książki (@InstytutKsiazki) June 6, 2023

 "Nad Niemnem" spotkało się z pozytywnym odbiorem. "Powieścią zachwyceni byli już pierwsi czytelnicy, którzy słuchali głośnej lektury w Miniewiczach w trakcie powstawania utworu. Redakcja +Tygodnika Ilustrowanego+ zrezygnowała z pierwotnego pomysłu dokonywania skrótów z uwagi na wielkie walory artystyczne utworu i zamiast tego, opublikowała kilka dodatków powieściowych. Zgodnie z ówczesną praktyką, +Nad Niemnem+ doczekało się po opublikowaniu wersji książkowej, kilkunastu recenzji i omówień – zazwyczaj pełnych gorących pochwał. Bardzo podobała się kompozycja utworu, jego język, wymowa ideowa, czyli pochwała pracy i zgody, patriotyzm oraz udane połączenie dydaktyzmu i realizmu, na co zwracali uwagę Aleksander Świętochowski, Piotr Chmielowski i Jan Ludwik Popławski. Nieliczni - Edward Siwiński, Józefa Sawicka-Ostoja, Ludwik Jenike - krytykowali jednak wątpliwe psychologiczne prawdopodobieństwo wątku romansowego" – powiedziała Agnieszka Bąbel. Do gorących wielbicieli "Nad Niemnem" należał Adam Asnyk, bardzo cenili je Władysław Stanisław Reymont i Stanisław Brzozowski, a już w XX w. Czesław Miłosz.

Literaturoznawcy wskazują, że "Nad Niemnem" koresponduje z "Panem Tadeuszem" Adama Mickiewicza. Agnieszka Bąbel zaznaczyła, że "podobieństwa klimatu +Nad Niemnem+ i +Pana Tadeusza+ podkreślali już pierwsi krytycy, m.in. Piotr Chmielowski, którzy chętnie przyznali tej powieści miano pozytywistycznego eposu". "Rozpoznanie to powtarzali później badacze literatury, np. Julian Krzyżanowski w rozprawie +Epos Orzeszkowej+. Obrazy piękna nadniemeńskiej przyrody, szeroko zakrojony, barwny portret szlacheckiego środowiska - w powieści występuje blisko 100 postaci, ważna chwila dziejowa jako tło historyczne, pogodna wymowa utworu - to cechy, które wydawały się zbieżne na pierwszy rzut oka" - przypomniała.

"Pod względem nawiązań do wzorców literackich Orzeszkowa była tyleż +młodszą siostrą Mickiewicza+, ile pilną uczennicą powieściopisarzy starszego pokolenia, m.in. Józefa Ignacego Kraszewskiego i Józefa Korzeniowskiego. Można uznać, że wątek mezaliansu w literaturze europejskiej zapoczątkował już dramat Fryderyka Schillera +Intryga i miłość+ w XVIII w., a np. oparcie koncepcji utworu na skontrastowaniu dwóch światów można znaleźć u Kraszewskiego (+Pałac i folwark+), Korzeniowskiego (+Krewni+, +Kollokacja+) oraz Bolesława Prusa (+Placówka+)" - wyjaśniła dr Agnieszka Bąbel.

Prof. Beata Utkowska wskazała, że "Orzeszkowa buduje swoją opowieść zgodnie z poetyką realizmu, którego była zwolenniczką i którego tradycję – razem z innymi czołowymi polskimi pozytywistami – współtworzyła". "Narrację +Nad Niemnem+ cechuje zatem dbałość o realia, szczegółowość, przedmiotowość, wiarygodność obrazowania. Realizm Orzeszkowej jest jednak podporządkowany dydaktyce i służebny wobec wpisanych w tę powieść popowstaniowych ideałów demokratyzmu, solidaryzmu, patriotyzmu. Dlatego jest on wielokrotnie naginany. Widać to zarówno na poziomie kompozycji tekstu, cechującej się nadzwyczajną harmonią i dyscypliną, jak i fabuły, która eksponuje wątek Jana i Justyny oraz kreuje ich na spadkobierców owych postyczniowych wartości" - powiedziała.

Zryw narodowy 1863 roku odgrywa ważną rolę w powieści. Jak oceniła prof. Utkowska, jest ono "fundamentem, na którym Orzeszkowa zbudowała cały powieściowy świat – układy społeczne, systemy wartości, ideowe przesłania". Ze względu na rosyjską cenzurę pisarka mówiła jednak o powstaniu językiem ezopowym, pełnym metafor i niedomówień, jednak czytelnicy nie mieli kłopotu z deszyfracją. "

Orzeszkowa wiąże nadzieję z młodym pokoleniem. Zaznaczyła, że "Nad Niemnem" zajmuje w historii literatury polskiej miejsce jeśli nie arcydzieła, to z pewnością powieści wybitnej. "Nie bez przyczyny mówi się, że to prozatorski odpowiednik +Pana Tadeusza+, +powieściowy epos dydaktyczny+, jedyny w epoce pozytywizmu. +Nad Niemnem+ nie zrewolucjonizowało polskiej prozy, takich ambicji zresztą Orzeszkowa nie miała, ale wpłynęło na wyobraźnię literacką następnych pokoleń, od Stefana Żeromskiego i Stanisława Wyspiańskiego poczynając, na Czesławie Miłoszu kończąc" - podkreśliła.

Oceniła również, że "społeczno-narodowe przesłania +Nad Niemnem+, w połączeniu z powszechnie odbieraną jako nudna warstwą fabularną powieści i rozbudowanymi opisami przyrody, skutecznie zamykają utwór przed współczesnym czytelnikiem, szczególnie młodym".

 "Być może dałoby się jednak wskazać i inne pokłady interpretacyjne powieści, bliższe dzisiejszemu paradygmatowi humanistycznemu. Aktualne i wcale nieanachroniczne wydają się diagnozy Orzeszkowej dotyczące procesu narastania wrogości społecznej, postępującej obcości poszczególnych grup i środowisk. Myślę, że socjologiczna lektura +Nad Niemnem+ sporo mogłaby powiedzieć i o dzisiejszej Polsce. Potencjał widziałabym w proekologicznej fabule powieści – Orzeszkowa pokazuje przecież, że nawet jeśli człowiek zajmuje uprzywilejowane miejsce w świecie przyrody, to wcale nie jest jej władcą i ma obowiązek szanować ją i chronić. Atrakcyjne, jak sądzę, mogłyby być próby odczytania postaci Justyny przez pryzmat już nie XIX-wiecznej emancypacji, ale współczesnego problemu kształtowania - także kobiecej - podmiotowości i tożsamości: prawa do samostanowienia, sprzeciwu wobec społecznych i obyczajowych norm, wyboru trudniejszej, ale własnej drogi. Możliwa jest również antropologiczna interpretacja, ujmująca proces poznawania przez Justynę ludu w kategoriach spotkania z Innym" - oceniła prof. Beata Utkowska.

PAP, Twitter

Wiadomości

HIT DNIA

Gorąco w Sejmie. "Nie jestem z Tobą po imieniu, łobuzie". Zobacz ten FILM

Aplikacja Radia Republika teraz dostępna także na AppGallery!

32. posiedzenie Sejmu. Oglądaj transmisję NA ŻYWO

Trzaskowski mówił, że "nie obiecywał" kwoty wolnej. Zobacz ten FILM

Rozbito dwa narkotykowe gangi i zlikwidowało sześć plantacji konopi

Karol Nawrocki a aborcja. Szef sztabu odpowiada: jest za życiem, ale...

Dziś premiera filmu „21.37” – w 20. rocznicę śmierci św. Jana Pawła II

Plan centralnych obchodów 20. rocznicy śmierci św. Jana Pawła II

Val Kilmer nie żyje – Hollywood żegna legendarnego aktora

Uwaga! Woda niezdatna do picia w podwarszawskich miejscowościach

Gdy Papież odchodził do domu Ojca, on, obserwując jego śmierć, nawrócił się

Dlaczego Platforma Obywatelska wypuściła Ryszarda Cybę z więzienia?

TYLKO U NAS

20. rocznica śmierci Polaka, którego słowa wskazują drogę

20 lat temu, 2 kwietnia 2005 roku, o godzinie 21.37 odszedł Jan Paweł II, wielki Papież i Polak

Musk o atakach: To "działania terrorystyczne na dużą skalę"

Najnowsze

Gorąco w Sejmie. "Nie jestem z Tobą po imieniu, łobuzie". Zobacz ten FILM

HIT DNIA

Rozbito dwa narkotykowe gangi i zlikwidowało sześć plantacji konopi

Karol Nawrocki a aborcja. Szef sztabu odpowiada: jest za życiem, ale...

Dziś premiera filmu „21.37” – w 20. rocznicę śmierci św. Jana Pawła II

Plan centralnych obchodów 20. rocznicy śmierci św. Jana Pawła II

Aplikacja Radia Republika teraz dostępna także na AppGallery!

32. posiedzenie Sejmu. Oglądaj transmisję NA ŻYWO

Trzaskowski mówił, że "nie obiecywał" kwoty wolnej. Zobacz ten FILM