Szanowni Panowie Prezydenci,

Szanowni Państwo!

Serdecznie dziękuję za obecność Ekscelencji na szczycie głów państw Grupy Wyszehradzkiej, którego mam zaszczyt być gospodarzem tutaj w Polsce, w czasie polskiej prezydencji w grupie, na ziemi podkarpackiej w pięknym zamku w Łańcucie. Ale zanim rozpocznę oficjalnie to nasze spotkanie, wygłoszę swoje tradycyjne powitalne wystąpienie rozpoczynające Szczyt Prezydentów Grupy Wyszehradzkiej, chciałbym Panów prosić o powstanie i chciałbym, żebyśmy uczcili minutą ciszy pamięć pana prezydenta Michala Kovača, którego pożegnaliśmy wczoraj w Bratysławie, który był pierwszym po 1989 roku prezydentem Słowacji.

Bardzo dziękuję! Tym bardziej, że pan prezydent Michal Kovač reprezentował Słowację wśród prezydentów Grupy Wyszehradzkiej 20 lat temu. To było w latach 1993-1998, kiedy sprawował urząd prezydenta Słowacji. Bardzo dziękuję za to, że mogliśmy uczcić jego pamięć razem.

Spotykamy się tu, Panowie Prezydenci, po to, aby rozmawiać o wspólnych dla nas sprawach, szczególnie zaś – by zastanowić się,jak zwiększyć naszą rolę i znaczenie w Unii Europejskiej. Jednocześnie pamiętamy, że w tym roku obchodzimy też 25-lecie współpracy w ramach Grupy Wyszehradzkiej. Myślę, że przede wszystkim to 25-lecie to dobra okazja do tego, by podsumować dotychczasowe osiągnięcia, a także, aby wskazać te zagadnienia i obszary współpracy, które wymagają naszego szczególnego zainteresowania w obecnej sytuacji europejskiej, w obecnej sytuacji bezpieczeństwa, w obecnej sytuacji także i naszych społeczeństw, przede wszystkim w ramach Unii Europejskiej, ale także i w tym świecie geopolitycznym. Dynamiczny rozwój, większe bezpieczeństwo i świadomość naszej roli w ramach wspólnoty euroatlantyckiej – oto kwestie, które w mojej ocenie wymagają nie tylko naszej refleksji, ale także i  aktywnego zaangażowania.

Kiedy 25 lat temu przywódcy naszych krajów rozpoczynali współpracę wyszehradzką, ich zasadniczym celem była integracja naszych państw i narodów ze strukturami euroatlantyckimi. Ten cel udało się osiągnąć. Dziś wszyscy jesteśmy członkami Unii Europejskiej i Sojuszu Północnoatlantyckiego. Doświadczenie  tej wspólnej drogi do UE i NATO pokazało, że razem zawsze możemy więcej. Jest to w moim przekonaniu podstawowe przesłanie, które płynie z 25-letniej historii współpracy naszych państwa w ramach Grupy Wyszehradzkiej.

To bowiem wspólna wola dołączenia przez nasze państwa i narody do euroatlantyckiej przestrzeni bezpieczeństwa i dobrobytu pozwoliła na fundamentalną zmianę w układzie geopolitycznym naszego regionu. Tak realne na początku lat 90. zagrożenie utknięcia naszych państw w „szarej” strefie bezpieczeństwa, pomiędzy zachodnią i wschodnią częścią naszego kontynentu, ustąpiło miejsca realizacji naszych narodowych ambicji, zarówno tych na poziomie politycznym, jak i tych na poziomie gospodarczym, społecznym i kulturalnym. I trzeba powiedzieć, że bez Grupy Wyszehradzkiej, która budowała wiarygodność Europy Środkowej w oczach zachodnich sojuszników, zmiana naszego strategicznego położenia byłaby zdecydowanie trudniejsza.

Rozpoczynając naszą współpracę na początku lat 90. tworzyliśmy razem wspólnotę aspiracji i adaptacji. Celem naszych działań było przede wszystkim przecież zniwelowanie dysproporcji na linii wschód-zachód, zbudowanie silnych i nowoczesnych gospodarek oraz dogonienie rozwiniętych państw Europy Zachodniej.

Jestem przekonany, że dzisiaj, jako członkowie Unii Europejskiej oraz NATO, stanowimy również wspólnotę afirmacji i aktywizacji: wspólnotę afirmacji naszej tożsamości kulturowej, naszych wartości i tradycji oraz wspólnotę aktywizacji naszego potencjału politycznego, gospodarczego i społecznego na rzecz zwiększenia roli naszych państw w strukturach europejskich.

Szanowni Panowie Prezydenci!

Nasza jedność – jedność krajów Grupy Wyszehradzkiej – jest dziś bardzo potrzebna. Europa stoi bowiem przed szeregiem wyzwań, z których chyba najpoważniejszym jest perspektywa wzmagających się podziałów. Tak, chcemy realizować nasze narodowe cele i aspiracje, chcemy jednak czynić to we wspólnej, zjednoczonej Europie. Nie chcemy Unii krajów lepszych i gorszych, silniejszych i słabszych. Właśnie dlatego Grupa Wyszehradzka musi być dziś aktywnym  i zdeterminowanym rzecznikiem jedności europejskiej.

Program tegorocznego szczytu głów państw Grupy Wyszehradzkiej pokazuje wyraźnie, jak wielka jest różnorodność tematów, na które możemy – i powinniśmy – ze sobą rozmawiać. Jako prezydenci krajów V4 mamy ten przywilej, by podejmować nie tylko bieżące kwestie, które zajmują miejsca pierwszych stron gazet, ale przede wszystkim koncentrować naszą uwagę na zagadnieniach  o znaczeniu długofalowym,definiującym rolę i pozycję naszych krajów w perspektywie kilkunastu, a być może nawet kilkudziesięciu lat. Do takich zagadnień należą właśnie tematy, którym poświęcone są kolejne sesje naszych spotkań i rozmów podczas tego szczytu Grupy Wyszehradzkiej.

Pierwsza z nich, którą za chwilę przyjdzie mi oficjalnie otworzyć, poświęcona jest sytuacji młodych pokoleń w Europie Środkowej, w naszych krajach. Dynamiczny rozwój naszego regionu w ramach UE wymaga zdecydowanej poprawy perspektyw młodych Czechów, Węgrów, Słowaków i oczywiście moich rodaków Polaków. Przede wszystkim tej zarobkowej, ale również w zakresie możliwości rozwojowych. To zatem dyskusja nie tylko o rynku pracy oraz wsparciu państwa dla rodzin, lecz również o innowacyjnej gospodarce, badaniach naukowych, edukacji, a także sporcie, o turystyce. Dużą rolę w tej debacie zachowuje kwestia wsparcia dla tzw. start-upów, innowacyjnych firm tworzonych często przez młodych ludzi, które niewielkim kosztem podnoszą poziom rozwoju rodzimych gospodarek.

Musimy powstrzymać falę emigracji, która dotyka nasze społeczeństwa, która porywa do wyjazdu tak wielu zdolnych i kreatywnych młodych ludzi. Musimy zrobić wszystko, by stworzyć im perspektywę godnego i atrakcyjnego rozwoju w ich własnych ojczyznach. Realizacja tego zadania ma dziś podstawowe znaczenie dla wzrostu roli naszych państw w Europie.

Druga sesja poświęcona jest kwestii tożsamości kulturowej wspólnoty europejskiej. W dobie poważnych rozstrzygnięć aksjologicznych, dokonywanych na poziomie UE, a tak często wywołujących kontrowersje i napięcia na poziomie narodowym, konieczne jest dziś postawienie pytania: czym jest Europa, do której chcemy należeć i której chcemy bronić. Co leży u podstaw tożsamości europejskiej i decyduje o jej szczególnym charakterze. To zarazem kwestia przypomnienia fundamentów cywilizacji europejskiej, których zachowanie ma decydujące znaczenie dla pomyślnego rozwoju europejskiej wspólnoty.

Zagadnienie kultury i tożsamości mieści w sobie również kwestię wizerunku historycznego naszych państw, który musimy nieustannie pielęgnować. Bardzo się zatem cieszę, że będziemy mieli okazję wspólnie odwiedzić Muzeum Polaków Ratujących Żydów im. Rodziny Ulmów w Markowej, w otwarciu którego miałem zaszczyt w tym roku uczestniczyć. I z dumą pokażę dziś Panom tę niezwykle poruszającą, ale zarazem piękną i nowoczesną placówkę.

Wreszcie sesja trzecia poświęcona będzie bezpieczeństwu energetycznemu naszych państw. Chciałbym postrzegać tę kwestię jako szczególnie zbliżającą nasze perspektywy i stanowiska – chodzi przecież
o bezpieczeństwo regionu Europy Środkowej jako całości. Naszym priorytetem w tym zakresie powinno być przeprowadzenie realnej dywersyfikacji dostaw nośników energii tak, by zapewnić stabilny rozwój naszych gospodarek, ale przede wszystkim poczucie bezpieczeństwa naszych obywateli. Staje więc przed nami pytanie, jak ten proces skutecznie pogłębiać i z których narzędzi powinniśmy przy tym korzystać. O tym właśnie będziemy rozmawiać.

Ekscelencje! Panowie Prezydenci!

Na tle tych trzech powyższych obszarów refleksji prowadzona jest dyskusja na temat pozycji i znaczenia naszego regionu we wspólnocie euroatlantyckiej. Jesteśmy jej istotną częścią, zarówno w wymiarze Unii Europejskiej, jak i NATO. Chcemy współpracować i rozwijać się z korzyścią i pożytkiem dla tej wspólnoty, realizując przy tym także nasze narodowe cele i aspiracje. Również i o tym będziemy mieli okazję porozmawiać podczas niniejszego Szczytu.

Raz jeszcze serdecznie dziękuję za przybycie do Polski, na Podkarpacie. Bardzo serdecznie dziękuję za tę obecność tutaj w Łańcucie. Chciałbym życzyć nam wszystkim owocnej dyskusji. Otwieram tym samym I sesję Szczytu Prezydentów Grupy Wyszehradzkiej, poświęconą strategicznym wyzwaniom polityki na rzecz młodych pokoleń w naszych krajach.