– Porozumienie jest przełomem w udostępnianiu pamięci o polskim doświadczeniu okupacji sowieckiej i zesłania na wschód. To relacje ludzi, którzy opuścili Związek Radziecki wraz z armią Andersa. Żołnierzy i ludności cywilnej, bo jak pamiętamy to jest około 70 tysięczna armia i 40 tysięcy cywilów, którzy wyszli z generałem Andersem ze Związku Sowieckiego. Ludzie ci składali relacje ze swoim przeżyć. To materiał prezentujący te doświadczenia, wywózka, podróż w bydlęcych wagonach, śmierć głodowa, praca na zesłaniu, życie w łagrach. To wstrząsające, indywidualne historie poszczególnych ludzi. Nie liczby, refleksje historyków, a osobiste doświadczenia. To wszystko znajduje się dzięki temu porozumieniu w zbiorach Instytut Hoovera w Stanford w Kalifornii, dzięki temu porozumieniu, w zdigitalizowanej formie trafi do nas. Opracujemy te dokumenty, opiszemy je dokładnie, wiele z nich jest formie rękopisów, więc są trudne do odczytania, opracujemy ich transkrypcje. Opublikujemy te dokumenty już 17 września, w rocznice ataku sowieckiego na Polskę – powiedział Tomasz Stefanek z Ośrodka Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego.

– Pierwsze świadectwa zostaną zaprezentowane na naszej stronie internetowej – zapisyterroru.pl i w jego angielskiej wersji, te świadectwa przetłumaczymy też na język angielski. One były dostępne badaczom, dziennikarzom, ale to dzięki nam staną się powszechne dostępnie, również po angielsku. Wymiar międzynarodowy jest ważny dla naszej instytucji, która istnieje od niedawna. Chcielibyśmy przez indywidualne historie opowiadać o wyjątkowym polskim doświadczeniu dwóch totalitaryzmów. W tej chwili mamy około tysiąca relacji z obu okupacji – zakończył gość programu.