Przejdź do treści

Polska 5 grudnia – co wydarzyło się tego dnia

Źródło: TV Republika

Tego dnia Polska Agencja Telegraficzna została podporządkowana Prezydium Rady Ministrów; Józef Światło zwrócił się do władz amerykańskich o azyl polityczny; na ręce prymasa Stefana Wyszyńskiego nadszedł list biskupów niemieckich; 59. intelektualistów skierowało do władz PRL list - protest przeciwko projektowanym zmianom w Konstytucji; premiera filmu animowanego „Bolek i Lolek na Dzikim Zachodzie”. Urodzili się m. in. Zbigniew Oleśnicki, Walery Wróblewski, Józef Piłsudski, Wincenty Styczyński, Bolesław Woytowicz, Adam Kossowski, Władysław Szpilman, Stanisław Dygat, Hilary Koprowski, Anna Świderkówna, Barbara Krafftówna, Stanisław Bareja, Ewa Kruk, Mikołaj Grabowski, Tadeusz Sławek, Irena Szewczyk, Krystian Zimerman. Zmarli natomiast: Władysław Reymont, Julian Grobelny, Teodor Parnicki, Violetta Villas, Włodzimierz Strzemiński oraz Wojciech Zabłocki.

Dzisiaj imieniny obchodzą: Kryspina, Saba oraz Anastazy, Bartłomiej, Dalmacjusz, Dalmacy, Feliks, Gerald, Geraldyna, Jan, Juliusz, Kryspin, Krystyna, Mikołaj, Pelin, Pelina, Pęcisława, Sabina

Nietypowe święta: Międzynarodowy Dzień Wolontariusza, Światowy Dzień Gleby, Dzień Ninja, Dzień Marynarza Śródlądowego

1389 - W Siennie na Mazowszu urodził się Zbigniew Oleśnicki, biskup krakowski, kardynał, doradca na dworach królewskich Władysława Jagiełły i Władysława Warneńczyka

1480 – Założono klasztor bernardynów w Bydgoszczy. 

1539 - W Sienie urodził się Faust Socyn, teolog, humanista; od 1579 r. na stałe w Polsce; przywódca ideowy braci polskich. 

1806 – Na polecenie Napoleona powstała w Warszawie Izba Najwyższa Wojenna i Administracji Publicznej, pierwszy tymczasowy organ władzy na terenach Polski wyzwolonej spod panowania Prus. 

1830 - Powstanie listopadowe: Gen. Józef Chłopicki ogłosił objęcie władzy dyktatorskiej. 

1836 - W Żołudku na Białorusi urodził się Walery Wróblewski, jeden z dowódców Powstania Styczniowego, związany z „czerwonymi”; działacz Zjednoczenia Emigracji Polskiej; generał Komuny Paryskiej; członek władz I. Międzynarodówki; od 1895 r. w PPS. 

1867 - W Zułowie na Wileńszczyźnie urodził się Józef Piłsudski, mąż stanu, współtwórca niepodległej Polski; członek PPS od 1893 r., jeden z przywódców PPS Frakcji Rewolucyjnej; współzałożyciel i komendant główny Związku Walki Czynnej; komendant główny Związku Strzeleckiego; dowódca I. Brygady Legionów Polskich (1914-16), inicjator utworzenia Polskiej Organizacji Wojskowej; członek Tymczasowej Rady Stanu (1917); po odzyskaniu niepodległości Naczelnik Państwa i Naczelny Wódz (1918-22), marszałek Polski; w 1926 r. dokonał zamachu stanu, w wyniku którego przejął władzę w państwie; dwukrotny premier (1926-28 i 1930), Generalny Inspektor Sił Zbrojnych i minister spraw wojskowych w latach 1926-35; zmarł 12. maja 1935 r. w Belwederze. Serce Piłsudskiego zostało złożone w grobie jego matki na cmentarzu na Rossie w Wilnie. 

1872 - Urodził się Wincenty Styczyński, działacz narodowy i lekarz. Udzielał pomocy ofiarom wszystkich powstań śląskich. 

1899 - Urodził się Bolesław Woytowicz, pedagog, pianista i kompozytor. 

1905 - Urodził się Adam Kossowski, rzeźbiarz, członek ugrupowania Pryzmat

1906 - Siostra Feliksa Kozłowska, założycielka wspólnoty mariawitów, została ekskomunikowana przez papieża Piusa X

1911 - W Sosnowcu urodził się Władysław Szpilman, kompozytor, pianista; jego losy w okupowanej przez Niemców Warszawie stały się podstawą scenariusza do filmu „Pianista” w reżyserii Romana Polańskiego

1914 - W Warszawie urodził się Stanisław Dygat, pisarz, autor powieści „Jezioro Bodeńskie”, „Disneyland”, „Dworzec w Monachium”. 

1914 – I. wojna światowa: Ewakuacja wojsk rosyjskich z Łodzi; następnego dnia miasto zajęły wojska niemieckie. W „Operacji Łódzkiej”, w czasie kilkunastu dni walk, zginęło około 110 tys. żołnierzy rosyjskich i około 90 tys. żołnierzy niemieckich; wśród poległych byli nie tylko Rosjanie, Niemcy i Austriacy, ale także Polacy, Litwini, Czesi, Ukraińcy, Łotysze i Tatarzy. 

1916 - W Warszawie urodził się Hilary Koprowski, biolog, wirusolog, profesor Thomas Jefferson University, twórca pierwszej w świecie szczepionki przeciwko wirusowi polio, który powoduje chorobę Heinego-Medina. 

1918 - Polska Agencja Telegraficzna została podporządkowana Prezydium Rady Ministrów jako „urzędowa agencja prasowo-informacyjna” Rzeczypospolitej Polskiej.

1925 - W Warszawie zmarł Władysław Reymont, pisarz, autor powieści „Chłopi” i „Ziemia Obiecana”; laureat Nagrody Nobla w 1924 roku. 

1925 - W Warszawie urodziła się Anna Świderkówna, papirolog, znawczyni kultury antycznej, w tym pism Starego i Nowego Testamentu. 

1928 - W Warszawie urodziła się Barbara Krafftówna, aktorka, niezapomniana Felicja z filmu „Jak być kochanąWojciecha Jerzego Hasa, Honorata z serialu „Czterej pancerni i pies”, wykonawczyni wielu kabaretowych piosenek, w tym „Przeklnę cię” w Kabarecie Starszych Panów. 

1929 - W Warszawie urodził się Stanisław Bareja, reżyser filmowy, autor komedii „Miś”, „Co mi zrobisz jak mnie złapiesz”, „Poszukiwana, poszukiwany” oraz serialu „Alternatywy 4”. 

1930 - Walery Sławek po raz drugi został premierem RP. 

1944 - W Mińsku Mazowieckim zmarł Julian Grobelny, działacz PPS; w latach 1943-44 przewodniczący Rady Pomocy Żydom „Żegota”. 

1944 - Urodziła się reżyser Ewa Kruk, twórczyni filmów dokumentalnych i fabularnych. 

1946 - W Chrzanowie urodził się Mikołaj Grabowski, aktor, reżyser teatralny, pedagog, dyrektor teatrów, m.in. Starego Teatru w Krakowie (2002-2012). 

1946 - W Katowicach urodził się Tadeusz Sławek, filozof, poeta, tłumacz, eseista, znawca historii literatury angielskiej i amerykańskiej, związany z Uniwersytetem Śląskim. 

1947 - Urodziła się Irena Szewczyk, aktorka filmowa i teatralna. 

1948 - W dodatkowym meczu o mistrzostwo Polski w piłce nożnej „Cracovia” pokonała „Wisłę” Kraków 3:1. 

1953 - Płk Józef Światło, wicedyrektor X. Departamentu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, po przejściu na teren Berlina Zachodniego zwrócił się do władz amerykańskich o azyl polityczny. 

1954 - Odbyły się wybory do Rad Narodowych. 

1956 - W Zabrzu urodził się Krystian Zimerman, pianista, zwycięzca IX. Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina (1976). 

1961 - Premiera filmu „Zaduszki” w reżyserii Tadeusza Konwickiego

1965 - Na ręce prymasa Stefana Wyszyńskiego nadszedł list biskupów niemieckich, będący odpowiedzią na orędzie biskupów polskich z 18. listopada 1965 roku. 

1967 - W telewizyjnej audycji „Po szóstej” zadebiutowała „Grupa Skifflowa No To Co”. 

1975 - Oddano do użytku Dworzec Centralny w Warszawie. 

1975 - 59 intelektualistów skierowało do władz PRL list zawierający protest przeciwko projektowanym zmianom w Konstytucji; jego sygnatariusze domagali się m.in. zagwarantowania w konstytucji wolności sumienia i praktyk religijnych, wolności pracy i niezależnych związków zawodowych, prawa do strajku, respektowania wolności słowa, nauki i zniesienia cenzury prewencyjnej. 

1980 - W Moskwie odbyła się narada przywódców państw Układu Warszawskiego na temat sytuacji panującej w Polsce; większość z obecnych oceniła ją jako kontrrewolucyjne zagrożenie. Decyzja o podjęciu interwencji militarnej jednak nie zapadła. 

1982 - Ukazał się pierwszy numer tygodnika „Wprost”. 

1986 - Premiera filmu animowanego „Bolek i Lolek na Dzikim Zachodzie” w reżyserii Stanisława Dulza

1988 - W Warszawie zmarł Teodor Parnicki, pisarz, autor powieści historycznych. 

1991 - Sejm przyjął dymisję rządu Jana Krzysztofa Bieleckiego

1992 - Nadawanie programu rozpoczęła stacja telewizyjna „Polsat”, pierwsza ogólnopolska telewizja prywatna. 

1999 - Uruchomiono platformę telewizyjną Cyfrowy Polsat. 

2001 - Wyższa Szkoła Morska w Gdyni została przekształcona w Akademię Morską. 

2005 - Przestały obowiązywać międzystrefowe numery kierunkowe. 

2011 - W Lewinie Kłodzkim zmarł Violetta Villas, właściwie Czesława Cieślak, piosenkarka, wykonawczyni przebojów „Do ciebie, mamo”, „Nie ma miłości bez zazdrości”, „Przyjdzie na to czas”, „Szczęście” i „Oczi cziornyje”. 

2015 - W Chimbote w Peru odbyła się beatyfikacja misjonarzy Alessandro Dordiego, Zbigniewa Strzałkowskiego i Michała Tomaszka, zamordowanych w 1991 roku przez członków maoistowskiej organizacji partyzanckiej Świetlisty Szlak

2017 – Zmarł Włodzimierz Strzemiński, członek „Solidarności Walczącej”, dyrektor Akademii Telewizyjnej. W latach 1979-1981 współpracownik i kolporter „Biuletynu Dolnośląskiego”, współtwórca i wydawca podziemnego pisma „Nasza Prawda” (1982-1983), w latach 80., podczas wielokrotnych wyjazdów zagranicznych utrzymywał w imieniu SW kontakty z emigracją polską i ukraińską, w l. 1983-84 współzałożyciel przedstawicielstwa SW w Szwajcarii, w skrytkach międzynarodowych pociągów systematycznie przekazywał do Niemiec diapozytywy i mikrofilmy wydawnictw SW. Jego informacje od przebywającego w RFN b. oficera kontrwywiadu SB Wiesława Jurkiewicza wykorzystywano w działalności kontrwywiadowczej SW. 

2020 – W Warszawie zmarł Wojciech Zabłocki, drużynowy srebrny (1956, 1960) i brązowy (1964) medalista olimpijski w szabli oraz czterokrotny drużynowy mistrz świata, architekt, wykładowca akademicki. 

Źródło: PAP 

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca.

Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google.


 

Wiadomości

To było najważniejsze w polskim Kościele w mijającym roku

Iran znosi zakaz WhatsApp i Google Play. Co się dzieje?

Rośnie liczba cudzoziemców przybywających do Polski

Stara polska tradycja bożonarodzeniowa. Skąd przyszła?

Rodzinna Wigilia posła Gontarza: opieka nad synkiem i klasyczne smaki

TYLKO U NAS

Michał Wójcik. Polityk w Wigilię – rodzinne smaki i kolędy

Republika. O godz. 20:05 zapraszamy na Gościa Dzisiaj

W Lidze Mistrzów zagrają trzy polskie zespoły

Przed tą stajenką jest nawet kolej - bo szopkę budują od lat kolejarze

Nowy rząd na Islandii chce do UE. Padła data referendum

Protesty chrześcijan w Damaszku przeciwko spaleniu choinki

Oskar Kwiatkowski: Zgodnie z tradycją święta będą rodzinne

🎶 **Zapraszamy na kolędy w Radio Republika!** 🎶

Świąteczne życzenia od Pary Prezydenckiej. WIDEO

Halina Frąckowiak gościem specjalnym Żywej Szopki w Krakowie

Najnowsze

To było najważniejsze w polskim Kościele w mijającym roku

Rodzinna Wigilia posła Gontarza: opieka nad synkiem i klasyczne smaki

Michał Wójcik. Polityk w Wigilię – rodzinne smaki i kolędy

TYLKO U NAS

Republika. O godz. 20:05 zapraszamy na Gościa Dzisiaj

W Lidze Mistrzów zagrają trzy polskie zespoły

Iran znosi zakaz WhatsApp i Google Play. Co się dzieje?

Rośnie liczba cudzoziemców przybywających do Polski

Stara polska tradycja bożonarodzeniowa. Skąd przyszła?