Polska 4 października – co wydarzyło się tego dnia
Tego dnia w Rzeczypospolitej wprowadzono obowiązujący do dziś kalendarz gregoriański; Prusacy zrabowali polskie insygnia koronacyjne; gen. Tadeusz Komorowski mianował gen. Leopolda Okulickiego Komendantem Głównym AK; sąd skazał zaocznie na karę śmierci b. ambasadora PRL w Waszyngtonie Romualda Spasowskiego; premiera filmu „Zemsta” Andrzeja Wajdy; koniec misji Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Iraku. Urodzili się m. in. Franciszek Karpiński, Bruno Bielawski, Józef Beck, Marian Drobik, Adam Hollanek, Wiesław Gołas, Zbigniew Pietrzykowski, Józef Szaniawski, Stanisław Nicieja. Zmarli natomiast: Józef Bartłomiej Zimorowic, Jan Dekert, Mieczysław Orłowicz, Zygmunt Nowakowski, Janusz Franciszek Radziwiłł, Jan Kurnakowicz, Jadwiga Andrzejewska, Edmund Osmańczyk oraz Bronisław Chromy.
1480 - W Łowiczu zmarł Jakub z Sienna, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski od 1474 r.
1582 - W Rzeczypospolitej wprowadzono obowiązujący do dziś kalendarz gregoriański. Ostatni dzień (czwartek) obowiązywania w Rzeczypospolitej kalendarza juliańskiego. Następny dzień (piątek) zgodnie z rachubą gregoriańską nosił datę 15. października.
1677 - We Lwowie zmarł Józef Bartłomiej Zimorowic, poeta, satyryk, autor dzieł historycznych; burmistrz Lwowa.
1705 - W warszawskiej katedrze odbyła się królewska koronacja Stanisława Leszczyńskiego i jego żony Katarzyny z Opalińskich.
1741 - W Hołoskowie na Pokuciu urodził się Franciszek Karpiński, poeta, czołowy liryk polskiego sentymentalizmu.
1790 - W Warszawie zmarł Jan Dekert, kupiec, prezydent Starej Warszawy (1789); w okresie Sejmu Wielkiego walczył o prawa mieszczan; przywódca tzw. czarnej procesji w 1789 r.
1795 - Prusacy zrabowali ze skarbca na Wawelu polskie insygnia koronacyjne.
1831 - Urodził się Bruno Bielawski, dziennikarz, pisarz i poeta związany z „Gazetą Lwowską”, od 1859 pierwszy redaktor czasopisma „Dzwonek: pismo dla ludu”.
1868 - We Lwowie Sejm Krajowy dla Galicji uchwalił jedną z pierwszych na świecie ustaw o ochronie gatunkowej zwierząt; uchwalony akt prawny dotyczył ochrony świstaka i kozicy w Tatrach.
1894 - W Warszawie urodził się Józef Beck, legionista, członek POW, pułkownik WP, jeden z najbliższych współpracowników marszałka Józefa Piłsudskiego; w latach 1932-39 minister spraw zagranicznych RP.
1898 - W Komarówce koło Radzynia urodził się Marian Drobik, ps. Dzięcioł, podpułkownik WP, szef II. Oddziału Komendy Głównej AK w latach 1942-43; aresztowany przez gestapo i zamordowany w niewyjaśnionych okolicznościach.
1900 - Urodził się malarz Józef Jarema, brat Marii Jaremy (Jaremianki).
1900 – Otwarto Teatr Miejski we Lwowie.
1902 – W Toruniu powstała Spółdzielnia Mieszkaniowa „Kopernik”.
1918 - Gen. Józef Haller został mianowany naczelnym wodzem Armii Polskiej we Francji.
1922 - We Lwowie urodził się Adam Hollanek, poeta, pisarz, założyciel i długoletni redaktor naczelny miesięcznika popularno-naukowego „Fantastyka”.
1930 - W Kielcach urodził się Wiesław Gołas, aktor, w czasie II. wojny światowej członek Szarych Szeregów; znany z występów w „Kabarecie Dudek” i „Kabarecie Starszych Panów”; wykonawca piosenki „W Polskę idziemy”; występował m.in. w filmach „Ogniomistrz Kaleń”, „Dzięcioł”, „Poszukiwany, poszukiwana”, „Brunet wieczorową porą”, a także w serialach „Czterej pancerni i pies”, „Kapitan Sowa na tropie” oraz „Droga”.
1934 - W Bestwince koło Bielska-Białej urodził się Zbigniew Pietrzykowski, pięściarz, trzykrotny medalista olimpijski: srebrny z Rzymu (1960) oraz brązowy z Melbourne (1956) i Tokio (1964); czterokrotny mistrz Europy.
1936 - Premiera filmu „Wierna rzeka” w reżyserii Leonarda Buczkowskiego.
1938 - W ramach tzw. operacji polskiej na mocy decyzji trzech przedstawicieli miejscowego urzędu NKWD rozstrzelano w Żytomierzu w Ukraińskiej SRR 408. Polaków.
1944 - Gen. Tadeusz Komorowski „Bór”, przed pójściem do niemieckiej niewoli, poinformował drogą radiową Okręgi AK o mianowaniu gen. Leopolda Okulickiego swoim następcą na stanowisku Komendanta Głównego AK.
1944 - Rada Ministrów podjęła uchwałę o żałobie narodowej w związku z kapitulacją Warszawy.
1944 - We Lwowie urodził się Józef Szaniawski, politolog, sowietolog, publicysta, dziennikarz; w latach 1970-85 redaktor PAP; od 1973 r. współpracował z Radiem Wolna Europa; aresztowany za działalność niepodległościową w 1985 r. i skazany przez sąd wojskowy na 10 lat więzienia; uniewinniony przez Sąd Najwyższy, wyszedł na wolność w grudniu 1989 r.; zginął w Tatrach w 2012 r.
1945 – W obozie pracy w Łambinowicach na Opolszczyźnie strażnicy zastrzelili 44-48 przetrzymywanych tam Niemców i Ślązaków.
1948 - W Strzegomiu urodził się Stanisław Nicieja, historyk, profesor Uniwersytetu Opolskiego, w latach 1996-2002 jego rektor; kronikarz i znawca Kresów.
1957 - Związek Sowiecki wystrzelił pierwszego sztucznego satelitę Ziemi - „Sputnik 1”.
1959 - W Warszawie zmarł Mieczysław Orłowicz, krajoznawca, współorganizator Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego.
1963 - W Londynie zmarł Zygmunt Nowakowski, pisarz, dziennikarz.
1966 - Premiera filmu „Marysia i Napoleon” w reżyserii Leonarda Buczkowskiego.
1967 - W Warszawie zmarł Janusz Franciszek Radziwiłł, ziemianin, ordynat ołycki, właściciel Nieborowa; polityk konserwatywny, działacz gospodarczy; poseł na Sejm (1928-1935), senator (1935-1938); aresztowany we wrześniu 1939 r. przez władze sowieckie i uwięziony na Łubiance - zwolniony w grudniu 1939 r.; w okresie niemieckiej okupacji przebywał w Warszawie; w 1945 r. ponownie aresztowany przez NKWD i wywieziony do obozu w Krasnogorsku; w 1947 r. powrócił do Polski.
1968 - W Warszawie zmarł Jan Kurnakowicz, aktor, przez wiele lat związany z Teatrem Narodowym w Warszawie, znany z ról w filmach „Zakazane piosenki” i „Miasto nieujarzmione”.
1969 - W Bernie zmarł Jerzy Stempowski, eseista, krytyk literacki, epistolograf, publicysta.
1974 - Zmarł Stanisław Wocjan, polski artysta malarz, przedstawiciel nurtu klasycznego realizmu, uczeń Mariana Wawrzenieckiego.
1977 - W Łodzi zmarła Jadwiga Andrzejewska, aktorka, w okresie międzywojenny wystąpiła m.in. w filmach „Dziewczęta z Nowolipek” i „Strachy”.
1982 – Izba Wojskowa Sądu Najwyższego skazała zaocznie na karę śmierci byłego ambasadora PRL w Waszyngtonie Romualda Spasowskiego, który po ogłoszeniu stanu wojennego porzucił placówkę i poprosił o azyl polityczny w USA.
1989 - W Warszawie zmarł Edmund Osmańczyk, dziennikarz, publicysta, politolog; w latach 30. redaktor pisma „Młody Polak w Niemczech”; do 1939 r. kierował Centralą Prasową Związku Polaków w Niemczech; w czasie wojny w konspiracyjnym radiu; podczas Powstania Warszawskiego nadawał audycje „Dzień walki”; jako korespondent relacjonował konferencję w Poczdamie i Proces Norymberski; poseł na Sejm PRL; senator I. kadencji z ramienia Komitetu Obywatelskiego.
1990 - Ukazało się pierwsze wydanie tygodnika „NIE”.
1993 - Zmarł Jerzy Broszkiewicz polski prozaik, dramatopisarz, eseista i publicysta oraz autor fantastyki naukowej.
2000 - W Warszawie rozpoczął się XIV. Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina.
2000 - Ukazał się album „Golec uOrkiestra 2” zespołu „Golec uOrkiestra”.
2002 - Premiera filmu „Zemsta” w reżyserii Andrzeja Wajdy.
2008 - Zakończyła się misja Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Iraku.
2017 - W Krakowie zmarł prof. Bronisław Chromy, rzeźbiarz, medalier i malarz, autor pomników i rzeźb plenerowych w miastach całej Polski, współzałożyciel „Piwnicy pod Baranami”.
źródło: PAP