Przejdź do treści
Polska 25 września – co wydarzyło się tego dnia
TV Republika

Tego dnia prezydent Ignacy Mościcki wydał rozporządzenie o wykonywaniu praktyki lekarskiej, a dotyczące aborcji; na Helu bateria nadbrzeżna podjęła zwycięski pojedynek z niemieckimi pancernikami; władze komunistyczne aresztowały prymasa Polski kard. Stefana Wyszyńskiego i bp Antoniego Baraniaka; w wyborach do Sejmu (frekwencja 40,57 %) zwyciężyło PiS uzyskując 26,99 % głosów; w Polsce rozpoczęły się ME w piłce siatkowej kobiet; otwarto Centrum Szyfrów Enigma w Poznaniu. Urodzili się m. in. Michał Kozal, Marian Porwit, Hanka Ordonówna, Jadwiga Kuryluk, Stanisław Hadyna, Tadeusz Pluciński, Bogusz Bilewski, Stanisław Szozda, Jacek Skubikowski, Wacław Wieczorek, Mariusz Kamiński. Zmarli natomiast: Fryderyk Skarbek, Aleksander Skrzyński, Stefan Frankowski, Eugeniusz Lokajski, Stanisław Sosabowski, Aleksander Kobzdej, Zofia Jaroszewska, Kazimierz Romanowicz oraz Józef Rusak.

1604 - Hetman polny litewski Jan Karol Chodkiewicz pokonał wojska szwedzkie w bitwie pod Białym Kamieniem w Inflantach. 

1648 - Powstanie Chmielnickiego: Pod Piławcami wojska polskie poniosły klęskę w starciu z armią kozacko-tatarską. 

1655 - Potop szwedzki: Wojska szwedzkie rozpoczęły oblężenie Krakowa. 

1793 – II. rozbiór Polski: Podpisano traktat z Prusami na mocy którego otrzymały one 58 tys. km kw. powierzchni Polski. 

1866 - W Warszawie zmarł hrabia Fryderyk Skarbek, ekonomista, prof. Uniwersytetu Warszawskiego, pisarz i publicysta. 

1888 – Kanonik warmiński Józef Borowski (kanonię uzyskał w 1867 r.), który był rodowitym fromborczaninem (urodził się we Fromborku 22.11.1812 r.) ustanowił fundację stypendialną „Fundatio Borowskiana pro pauperibus, virginis et viduis sub patronatu Venerabili capituli Warmiensis”, przeznaczoną na kształcenie ubogich dzieci. 

1893 - W Nowym Folwarku w Wielkopolsce urodził się Michał Kozal, biskup pomocniczy diecezji włocławskiej; zamordowany w 1943 r. w niemieckim obozie koncentracyjnym Dachau; beatyfikowany w 1987 r. 

1895 - W Gorlicach urodził się Marian Porwit - wykładowca szkół wojskowych, znakomity teoretyk i historyk wojskowości; autor takich prac jak „Obrona Warszawy”, „Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 roku”. 

1902 - W Warszawie urodziła się Hanka Ordonówna, piosenkarka, aktorka, tancerka; jedna z największych gwiazd przedwojennych scen kabaretowych i teatralnych, jej szlagiery „Na pierwszy znak” czy „Miłość ci wszystko wybaczy” należą do klasyki polskiej muzyki. 

1909 - W Warszawie urodził się Anatol Fejgin, działacz komunistyczny, członek KPP, PPR i PZPR; funkcjonariusz Głównego Zarządu Informacji WP (1945-1949), następnie dyrektor Departamentu X. Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (1951-1954); odpowiedzialny za terror i zbrodnie komunistyczne; po październikowej „odwilży”, w 1957 r. skazany na 12 lat więzienia za „łamanie socjalistycznej praworządności”. 

1911 - Pionier lotnictwa Michał Scipio del Campo dokonał oblotu pierwszego polskiego samolotu skonstruowanego przez przedsiębiorstwo „Awiata” (Zbierański i Cywiński). 

1912 - W Skierniewicach urodziła się Jadwiga Kuryluk, aktorka znana m.in. z serialu „Jan Serce”, żołnierz AK, uczestniczka Powstania Warszawskiego. 

1919 - W Karpętnej na Zaolziu urodził się Stanisław Hadyna, kompozytor, dyrygent, pisarz, założyciel i wieloletni kierownik Państwowego Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”. 

1921 - We Lwowie Stefan Fedak, należący do ukraińskiej konspiracyjnej organizacji bojowej, dokonał nieudanego zamachu na Józefa Piłsudskiego

1926 - W Łodzi urodził się Tadeusz Pluciński, aktor, związany z warszawskimi teatrami Współczesnym, Polskim i Syreną; wystąpił m.in. w filmach „Hydrozagadka”, „Co mi zrobisz jak mnie złapiesz” i „Sekret Enigmy”. 

1927 – Otwarto Nową Synagogę w Gdańsku-Wrzeszczu. 

1930 - W Starachowicach urodził się Bogusz Bilewski, aktor, znany z ról w filmach „Pan Wołodyjowski”, „Potop”, „Aria dla atlety” oraz serialu „Janosik”. 

1931 - W wyniku obrażeń doznanych w wypadku samochodowym koło Ostrowa Wielkopolskiego zmarł Aleksander Skrzyński, dyplomata, minister spraw zagranicznych, w latach 1925-1926 premier RP. 

1932 - Prezydent RP Ignacy Mościcki wydał rozporządzenie o wykonywaniu praktyki lekarskiej, które wprowadziło wymóg, aby konieczność medyczna usunięcia ciąży była potwierdzona przez dwóch lekarzy innych niż przeprowadzający zabieg, a podejrzenie, że do poczęcia doszło wskutek przestępstwa zostało stwierdzone odpowiednim zaświadczeniem prokuratora. 

1935 - Premiera filmu „Dwie Joasie” w reżyserii Mieczysława Krawicza

1939 - Kampania polska: Przygotowanie do niemieckiego szturmu generalnego na Warszawę - najsilniejsze podczas oblężenia bombardowanie lotnicze i artyleryjskie miasta; w jego efekcie zginęło około 10 tys. osób, a 35 tys. zostało rannych. 

1939 - Kampania polska: Na Helu bateria nadbrzeżna im. Heliodora Laskowskiego podjęła zwycięski pojedynek z niemieckimi pancernikami szkolnymi „Schlesien” i „Schleswig-Holstein”. 

1939 - Okręt podwodny ORPŻbik” zawinął do szwedzkiego portu, gdzie został internowany. 

1940 - W niemieckim szpitalu w Bielawie zmarł komandor Stefan Frankowski, w czasie kampanii polskiej 1939 r. dowódca Morskiej Obrony Wybrzeża; po kapitulacji Helu przetrzymywany m.in. w oflagu VIII. B Silberberg (Srebrna Góra). 

1943 - Franz Kutschera objął funkcję dowódcy SS i policji na dystrykt warszawski Generalnego Gubernatorstwa. 

1944 - W czasie Powstania Warszawskiego zginął ppor. Eugeniusz LokajskiBrok”, żołnierz AK, przedwojenny lekkoatleta, w latach 30. należący do światowej czołówki oszczepników, olimpijczyk z Berlina (1936); autor ponad 850. fotografii dokumentujących walkę i życie codzienne warszawskich powstańców. 

1944 – Powstanie Warszawskie: W nocy wycofała się kanałami z Mokotowa do Śródmieścia część żołnierzy, ludności i władz cywilnych. 

1946 - Powstał Komitet Porozumiewawczy Organizacji Demokratycznych Polski Podziemnej. 

1950 - W Dobromierzu na Dolnym Śląsku urodził się Stanisław Szozda, kolarz szosowy, medalista mistrzostw świata i igrzysk olimpijskich, zwycięzca „Wyścigu Pokoju”. 

1953 - W nocy z 25. na 26. września władze komunistyczne aresztowały prymasa Polski kard. Stefana Wyszyńskiego i biskupa Antoniego Baraniaka

1954 - W Warszawie urodził się Jacek Skubikowski, wokalista, gitarzysta, kompozytor i autor tekstów piosenek. 

1958 - W Słomnikach urodził się Wacław Wieczorek, jeden z najlepszych polskich sportowych pilotów, zdobywca 20. indywidualnych medali mistrzostw świata i Europy w lataniu precyzyjnym i rajdowym. 

1965 - Premiera filmu „Popioły” w reżyserii Andrzeja Wajdy

1965 - W Sochaczewie urodził się Mariusz Kamiński – polski polityk, działacz opozycji w okresie PRL; szef Centralnego Biura Antykorupcyjnego (2006–2009); od 2015 r. minister koordynator ds. służb specjalnych, od 2019 do 2023 r. minister spraw wewnętrznych i administracji. 

1967 - W Londynie zmarł gen. Stanisław Sosabowski, organizator i dowódca 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej, na czele której walczył w 1944 r. pod Arnhem. 

1972 - W Warszawie zmarł Aleksander Kobzdej, malarz, grafik, scenograf. 

1973 - Premiera filmu „Zazdrość i medycyna” w reżyserii Janusza Majewskiego

1982 – Utwór „Autobiografia” zespołu „Perfect” dotarł do pierwszego miejsca Listy Przebojów Programu Trzeciego. 

1985 - W Warszawie zmarła Zofia Jaroszewska, aktorka, pedagog, przez wiele lat związana z Teatrem im. Juliusza Słowackiego w Krakowie; wystąpiła w filmach „Dwanaście krzeseł”, „Granica”, „Panny z Wilka”, a także w serialu „Lalka”. 

1991 - Odbyło się ostatnie losowanie gry liczbowej „Super Lotek”. 

1997 - W Skolimowie zmarła Maria Modzelewska, aktorka. 

2005 - Odbyły się wybory parlamentarne. W wyborach do Sejmu zwyciężyło PiS uzyskując 26,99 proc. głosów; PO otrzymała 24,14 proc. głosów, „Samoobrona” 11,41 proc., SLD 11,31 proc., LPR 7,97 proc. i PSL 6,96 proc. W wyborach do Senatu PiS zdobyło 49 mandatów, PO - 34, LPR - 7, „Samoobrona” - 3, a PSL - 2 mandaty. Frekwencja: 40,57 proc. 

2009 - Rozpoczęły się, rozgrywane po raz pierwszy na polskich parkietach, XXVI. Mistrzostwa Europy w Piłce Siatkowej Kobiet. 

2010 - W Orleanie zmarł Kazimierz Romanowicz, żołnierz 2. Korpusu Polskiego, jedna z czołowych postaci polskiej emigracji, twórca księgarni i wydawnictwa „Libella” w Paryżu. 

2021 – W Lidzbarku Warmińskim zmarł mjr Józef Rusak ps. „Bylina”, jeden z pierwszych żołnierzy 5. Wileńskiej Brygady AK, więzień reżimu komunistycznego. 

2021 – Otwarto Centrum Szyfrów Enigma w Poznaniu, poświęcona dziejom maszyny szyfrującej „Enigma” i trzem polskim kryptologom: Marianowi Rejewskiemu, Henrykowi Zygalskiemu i Jerzemu Różyckiemu

źródło: PAP

Wiadomości

Bagiński: Tusk osobiście był bardzo zaangażowany w promowanie Sutryka | Republika Dzień

Francja i Polska przeciwko UE: blokada umowy z Mercosur jako cios dla europejskiego rolnictwa

Nisztor: ws. Collegium Humanum chodzi o masowy proceder kupowania dyplomów - to sprawa ponadpolityczna

Puchar Europy: Anwil awansował do drugiego etapu

Express Republiki | 14.11.2024 | Republika

TYLKO U NAS

Bliska współpracownica Tuska blokuje "Republikę" w KPRM, jej partner jest wydawcą w TVN24

Posłanka Żukowska zaniepokojona zatrzymaniem Sutryka

Izrael przygotowuje rozejm w Libanie jako "prezent" dla Trumpa

Młody sportowiec nie żyje. Pojechał spełniać marzenia

Suski konkretnie o zatrzymaniu Sutryka: próba odwrócenia uwagi od katastrofy PO

Kolejne zatrzymanie przez CBA ws. Collegium Humanum

#BitwaPolityczna | Koalicja 13 grudnia podszywa się pod PiS

Legendarna narciarka wznawia karierę. Ma 40 lat

Kaczyński mocno o Tusku, Hołowni i Orlenie

Czekał w lesie na śmierć. Wtedy nadleciał dron

Najnowsze

Bagiński: Tusk osobiście był bardzo zaangażowany w promowanie Sutryka | Republika Dzień

Express Republiki | 14.11.2024 | Republika

Bliska współpracownica Tuska blokuje "Republikę" w KPRM, jej partner jest wydawcą w TVN24

TYLKO U NAS

Posłanka Żukowska zaniepokojona zatrzymaniem Sutryka

Izrael przygotowuje rozejm w Libanie jako "prezent" dla Trumpa

Francja i Polska przeciwko UE: blokada umowy z Mercosur jako cios dla europejskiego rolnictwa

Nisztor: ws. Collegium Humanum chodzi o masowy proceder kupowania dyplomów - to sprawa ponadpolityczna

Puchar Europy: Anwil awansował do drugiego etapu