Polska 20 września – co wydarzyło się tego dnia
Tego dnia wojska Rzeczypospolitej wkroczyły do Moskwy; rozegrane zostały pierwsze derby Krakowa między „Cracovią” a „Wisłą”; zbrodnia Wehrmachtu na 46. polskich jeńcach wojennych w Majdanie Wielkim; powstały Narodowe Siły Zbrojne; Waldemar Baszanowski zdobył złoty medal Mistrzostw Świata w podnoszeniu ciężarów; wizyta w RFN delegacji Episkopatu z kardynałami Stefanem Wyszyńskim i Karolem Wojtyłą na czele; otwarto zmodernizowany Stadion Miejski w Poznaniu. Urodzili się m. in. Andrzej Frycz Modrzewski, Maurycy Beniowski, Marceli Nowakowski, Franciszek Kamiński, Stefan Kieniewicz, Jerzy Topolski, Julian Kornhauser, Józef Młynarczyk, Tomasz Dedek, Agata Buzek. Zmarli natomiast: Julian Stachiewicz, Tadeusz Dołęga-Mostowicz, Andrzej Munk, Szymon Wiesenthal oraz Ewa Berberyusz.
1503 - W Wolborzu urodził się Andrzej Frycz Modrzewski, pisarz społeczno-polityczny, publicysta, sekretarz królewski na dworze Zygmunta I. Starego, autor traktatu „O poprawie Rzeczypospolitej”.
1527 – Podczas polowania w Niepołomicach ciężarna królowa Bona Sforza spadła z konia po ataku niedźwiedzia, co spowodowało przedwczesne narodziny królewicza Olbrachta, który zmarł tego samego dnia. Po jego narodzinach królowa Bona nie mogła mieć potomstwa.
1576 – Król Stefan Batory wezwał Gdańsk przed sąd królewski, stawiając mu zarzuty obrazy majestatu i buntu.
1610 – Wojska Rzeczypospolitej pod wodzą hetmana Stanisława Żółkiewskiego wkroczyły do Moskwy.
1746 - W Vrbovem na Słowacji urodził się Maurycy Beniowski, podróżnik, autor pamiętników, uczestnik konfederacji barskiej, zesłany przez władze carskie na Kamczatkę, skąd zbiegł do Francji. W imieniu władz francuskich dokonał podboju Madagaskaru, którego ludność ogłosiła go władcą wyspy.
1761 – W Warszawie poświęcono kościół sióstr Wizytek na Krakowskim Przedmieściu.
1858 – W Warszawie odbyła się prapremiera opery „Flis” Stanisława Moniuszki.
1882 - W Przybyszewie urodził się Marceli Nowakowski, duchowny katolicki, teolog, wieloletni proboszcz parafii Najświętszego Zbawiciela w Warszawie (1926-1940); poseł na Sejm Ustawodawczy oraz Sejm I. (1922) i II. kadencji (1928) z list obozu narodowego; aresztowany i zamordowany przez Niemców w lutym 1940 r.
1902 - W Mikułowicach w Świętokrzyskim urodził się Franciszek Kamiński, w okresie II. wojny światowej komendant główny Batalionów Chłopskich, działacz ruchu ludowego.
1907 - W Dereszewiczach na Polesiu urodził się Stefan Kieniewicz, historyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, wieloletni przewodniczący Komitetu Nauk Historycznych PAN i redaktor „Przeglądu Historycznego”.
1908 - Rozegrane zostały pierwsze piłkarskie derby Krakowa między „Cracovią” (najstarszy nieprzerwanie istniejący polski klub) a „Wisłą”; mecz zakończył się remisem 1:1.
1917 - Komitet Narodowy Polski został uznany przez Francję za jedynego prawnego reprezentanta sprawy polskiej na Zachodzie.
1920 - Wojna polsko-bolszewicka: Początek bitwy nad Niemnem zakończonej zwycięstwem Wojska Polskiego.
1928 - W Poznaniu urodził się Jerzy Topolski, specjalista w dziedzinie metodologii i teorii historii; profesor UAM.
1934 - W Warszawie zmarł gen. Julian Stachiewicz, historyk wojskowości; żołnierz Legionów Polskich, członek POW; w latach 1919-1920 szef Oddziału III. Sztabu Ścisłego Naczelnego Dowództwa; organizator i szef Biura Historycznego Sztabu Generalnego; współzałożyciel „Przeglądu Historyczno-Wojskowego”.
1939 - Kampania polska: Koniec bitwy nad Bzurą; gen. Tadeusz Kutrzeba wraz ze sztabem i resztkami oddziałów przebił się do stolicy, gdzie objął funkcję zastępcy dowódcy Grupy Armii „Warszawa”.
1939 - Kampania polska: Koniec pierwszej bitwy pod Tomaszowem Lubelskim - kapitulacja sił Armii „Lublin” i „Kraków”.
1939 - Kampania polska: W czasie zajmowania Kut przez wojska sowieckie zginął Tadeusz Dołęga-Mostowicz, pisarz, scenarzysta; autor powieści „Kariera Nikodema Dyzmy” i „Znachor”.
1939 - Kampania polska: Armia Czerwona szturmowała Grodno, Kowel i Lwów.
1939 – Okręt podwodny ORP „Wilk” po przedarciu się z Bałtyku na Morze Północne zawinął do portu wojennego w szkockim Rosyth.
1939 – Kampania polska: Rozpoczęła się obrona Helu, zakończona 2. października kapitulacją.
1939 - Kampania polska: Zbrodnia Wehrmachtu na 46. polskich jeńcach wojennych w Majdanie Wielkim na Zamojszczyźnie.
1942 - Powstały Narodowe Siły Zbrojne (NSZ), konspiracyjna organizacja wojskowa obozu narodowego, działająca podczas II. wojny światowej oraz w okresie powojennym.
1944 – Powstanie Warszawskie: Siły polskie wycofały się z Czerniakowa.
1946 - W Gliwicach urodził się Julian Kornhauser, poeta, prozaik, krytyk literacki, znawca i tłumacz literatury serbskiej i chorwackiej, współtwórca grupy literackiej „Teraz”, profesor UJ.
1952 - Rozpoczęło działalność Polskie Radio Lublin.
1953 - W Nowej Soli urodził się Józef Młynarczyk, piłkarz, bramkarz reprezentacji Polski, zdobywca trzeciego miejsca na Mistrzostwach Świata w 1982 r.; zawodnik m.in. Widzewa Łódź i FC Porto, z którym zdobył klubowy Puchar Europy, Super Puchar UEFA i Puchar Interkontynentalny; trener.
1957 - W Rawie Mazowieckiej urodził się Tomasz Dedek, aktor, wystąpił w filmach „Miłość z listy przebojów”, „Czarne Słońca”, „Nocne graffiti”, a także w serialach „Popielec” i „Rodzina zastępcza”.
1961 - W wypadku samochodowym zginął Andrzej Munk, reżyser, twórca filmów „Eroica”, „Zezowate szczęście”, „Pasażerka”.
1963 - Premiera filmu „Pasażerka”; reżyseria Andrzej Munk, Witold Lesiewicz.
1969 - Waldemar Baszanowski zdobył w Warszawie złoty medal Mistrzostw Świata w podnoszeniu ciężarów.
1973 – Na szczycie kurhanu na Cmentarzu Powstańców Warszawy na Woli, kryjącym 12 ton prochów pomordowanych przez Niemców w czasie Powstania Warszawskiego, odsłonięto Pomnik Polegli Niepokonani.
1974 - Premiera filmu kryminalnego „Zapis zbrodni” w reżyserii Andrzeja Trzos-Rastawieckiego.
1976 - W Pyskowicach na Górnym Śląsku urodziła się Agata Buzek, aktorka, modelka; znana m.in. z filmów „Zemsta” oraz „Rewers”, za który w 2010 r. zdobyła statuetkę Orła w kategorii najlepsza główna rola kobieca.
1978 - Na granicy polsko-czechosłowackiej, w Karkonoszach spotkali się członkowie KSS KOR i czechosłowackiej organizacji opozycyjnej „Karta 77”.
1978 - Do RFN przybyła z wizytą delegacja Episkopatu Polski z kardynałami Stefanem Wyszyńskim i Karolem Wojtyłą na czele.
1982 - Premiera filmu „Dolina Issy” w reżyserii Tadeusza Konwickiego.
1985 - W Waszyngtonie prymas Polski Józef Glemp wezwał Stany Zjednoczone do zniesienia sankcji wobec Polski.
1987 – 22. członków Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, wybranej na I. Zjeździe w 1981 r., wystosowało apel do Lecha Wałęsy o zwołanie posiedzenia Krajowej Komisji w składzie z 1981 r.
1991 - W Gdańsku założono Związek Miast Bałtyckich.
1993 - Premiera filmu „Balanga” w reżyserii Łukasza Wylężałka.
2000 – Podczas XXVII. Letnich Igrzysk Olimpijskich w Sydney Renata Mauer-Różańska zdobyła złoty medal w konkurencji karabinu kulowego w 3. postawach.
2002 - Premiera filmu „Anioł w Krakowie” w reżyserii Artura Więcka.
2003 – Odkryto Jaskinię Wiślańską w Beskidzie Śląskim.
2005 - W Wiedniu zmarł Szymon Wiesenthal, słynny tropiciel nazistów, założyciel Żydowskiego Centrum Dokumentacji Historycznej okresu Holokaustu; w czasie wojny więzień niemieckich obozów koncentracyjnych.
2010 – Otwarto zmodernizowany Stadion Miejski w Poznaniu, jedną z czterech polskich aren Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej w 2012 roku.
2020 – Zmarła Ewa Berberyusz, reporterka, publicystka, działaczka „Solidarności”, współpracowniczka paryskiej „Kultury”. Opublikowała biografie Jerzego Giedroycia „Książę z Maisons-Laffitte” i Władysława Andersa „Władysław Anders. Życie po Monte Cassino”.
źródło: PAP