Polska 14 września – co wydarzyło się tego dnia
Tego dnia okręt podwodny „Wilk” opuścił Bałtyk, kierując się do Wielkiej Brytanii; do walki w obronie Warszawy wyruszył pierwszy batalion ochotniczy; rozpoczął się proces biskupa Czesława Kaczmarka oraz kilku innych księży; Polska nawiązała stosunki dyplomatyczne z RFN; premiera filmu „Quo vadis” Jerzego Kawalerowicza. Urodzili się m. in. Tadeusz Zieliński, Zofia Stankiewicz, Wiktor Zin, Jerzy Bereś, Jerzy Zelnik, Jerzy Popiełuszko, Małgorzata Hajewska-Krzysztofik. Zmarli natomiast: Stanisław Kostka Potocki, Irena Schirtładze, Zenon Kosidowski, Mieczysław Czechowicz, Bogusz Bilewski, Ryszard Pietruski, Jerzy Giedroyć oraz Jan Kucz.
1309 - Wielki mistrz Zakonu Krzyżackiego Siegfried von Feuchtwangen przeniósł do Malborka stolicę państwa zakonnego.
1745 - W Wiedniu zmarł Martino Altomonte, włoski malarz, działający m.in. na dworze króla Jana III. Sobieskiego; autor obrazów „Bitwa pod Wiedniem” oraz „Bitwa pod Parkanami”.
1763 – Na Śląsku władze pruskie wprowadziły ustawy germanizacyjne.
1769 - Kilkadziesiąt osób zostało zabitych lub ciężko zranionych podczas uroczystości odpustowych w Wielkim Tarpnie (dziś osiedle Grudziądza) w wyniku napaści huzarów pruskich, którzy przybyli z Prabut w celu werbowania ochotników do wojska.
1788 - W Warszawie z inicjatywy króla Stanisława Augusta odsłonięto pomnik Jana III. Sobieskiego.
1812 - Napoleon Bonaparte wraz Wielką Armią wkroczył do Moskwy. Pierwszym oddziałem napoleońskim, który wszedł do miasta, był 10. pułk polskich huzarów płk. Jana Umińskiego.
1821 - W Wilanowie zmarł Stanisław Kostka Potocki, polityk, pisarz, publicysta, kolekcjoner i mecenas sztuki.
1859 - W Skrzypczyńcach koło Humania urodził się Tadeusz Zieliński, filolog klasyczny, historyk kultury, profesor uniwersytetu w Petersburgu (1887-1920), a następnie Uniwersytetu Warszawskiego (1921-1935), autor m.in. „Religii świata antycznego”.
1862 - Urodziła się Zofia Stankiewicz, graficzka, malarka, ilustratorka.
1925 - W Hrubieszowie urodził się Wiktor Zin, architekt, wieloletni wykładowca Politechniki Krakowskiej, rysownik, autor popularnego cyklu telewizyjnego „Piórkiem i węglem”; w latach 1977-81 r. generalny konserwator zabytków.
1929 - Powstanie koalicji opozycyjnych partii centrowych i lewicowych - tzw. Centrolewu.
1930 - W Nowym Sączu urodził się Jerzy Bereś, rzeźbiarz, performer, uczeń Xawerego Dunikowskiego.
1934 - W Krakowie urodził się Andrzej Kozak, aktor.
1939 - Kampania polska: Natarcie Armii „Poznań” i „Pomorze” na Łowicz i Skierniewice zakończone przejściem do obrony na linii Bzury.
1939 - Kampania polska: Wojska niemieckie zamknęły pierścień okrążenia wokół stolicy; Niemcy zajęli Przemyśl i Gdynię.
1939 - Kampania polska: Okręt podwodny „Wilk” opuścił Bałtyk, kierując się do Wielkiej Brytanii.
1939 - Kampania polska: Do walki w obronie Warszawy wyruszył pierwszy batalion ochotniczy.
1944 – Powstanie Warszawskie: Oddziały niemieckie natarły na Górny Czerniaków.
1944 – Powstanie Warszawskie: Poległa Irena Schirtładze „Irka”, gruzinka, sanitariuszka batalionu „Parasol”, ochotniczka; miała 16 lat. Jej ojciec był gruzińskim oficerem, szkolił polskich pilotów. Wziął udział w wojnie obronnej 1939 r.; wzięty do niewoli został zamordowany w Katyniu.
1944 - Wojska sowieckie wspólnie z 1. Armią Wojska Polskiego zajęły prawobrzeżną część Warszawy.
1944 – 1. Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka zdobyła Gandawę.
1945 - W Krakowie urodził się Jerzy Zelnik, aktor filmowy i teatralny, odtwórca roli Ramzesa XIII. w „Faraonie” Jerzego Kawalerowicza, znany również z serialu „Królowa Bona”, a także filmów „Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny” i „Dzieje grzechu”.
1947 - W Okopach na Podlasiu urodził się ks. Jerzy Popiełuszko, duszpasterz ludzi pracy, kapelan „Solidarności”; zamordowany w 1984 r. przez funkcjonariuszy IV. Departamentu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych; beatyfikowany w 2010 r.
1949 - W Londynie ogłoszono dekret o utworzeniu na emigracji Skarbu Narodowego, który miał finansować działalność polskich władz na uchodźstwie.
1953 - Przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Warszawie rozpoczął się proces biskupa Czesława Kaczmarka oraz kilku innych księży i świeckich pracowników kurii. Oskarżonym władze komunistyczne zarzucały działalność w zbrojnym podziemiu; bp Kaczmarek skazany został na 12 lat więzienia.
1964 - Premiera filmu „Prawo i pięść” w reżyserii Jerzego Hoffmana i Edwarda Skórzewskiego.
1965 - W Sosnowcu urodziła się Małgorzata Hajewska-Krzysztofik, aktorka Narodowego Starego Teatru; wystąpiła w filmach „Wrony”, „Szczęśliwy człowiek”, „33 sceny z życia” i „Body/Ciało”.
1967 - W Warszawie zmarł Emil Chaberski, aktor, reżyser teatralny i filmowy.
1972 - Polska nawiązała stosunki dyplomatyczne z Republiką Federalną Niemiec.
1978 - W Warszawie zmarł Zenon Kosidowski, pisarz, autor książek o religiach i kulturach starożytnych.
1981 - Jan Paweł II. ogłosił encyklikę „Laborem exercens” poświęconą ludzkiej pracy.
1991 - W Warszawie zmarł Mieczysław Czechowicz, aktor znany m.in. z występów w Kabarecie Starszych Panów, komediowych ról w filmach „Poszukiwana, poszukiwany”, „Nie ma róży bez ognia”, a także serialu „Janosik”; swojego głosu użyczył serialowej postaci Misia Uszatka. W czasie wojny harcerz i łącznik AK. W 1945 aresztowany i torturowany przez UB.
1995 - We Wrocławiu zmarł Bogusz Bilewski, aktor, znany z ról w filmach „Westerplatte”, „Pan Wołodyjowski”, „Potop”, „Aria dla atlety” i serialu „Janosik”.
1996 - W Warszawie zmarł Ryszard Pietruski, aktor, dyrektor Operetki Warszawskiej (1978-1988); znany m.in. z seriali „Czarne chmury” i „Czterdziestolatek”, a także filmów „Prawo i pięść”, „Rejs” czy „Wakacje z duchami”.
2000 - W Maisons-Laffitte pod Paryżem zmarł Jerzy Giedroyć, polityk, publicysta, twórca i redaktor paryskiej „Kultury”.
2001 - Premiera filmu „Quo vadis” w reżyserii Jerzego Kawalerowicza.
2005 – W wyniku zarzutów stawianych w tzw. aferze Orlenu Włodzimierz Cimoszewicz wycofał się ze startu w wyborach prezydenckich.
2021 – W Warszawie zmarł Jan Kucz, rzeźbiarz, twórca m.in. pomników kardynała Stefana Wyszyńskiego w Częstochowie, Jana Kochanowskiego w Radomiu, Cyryla Ratajskiego w Poznaniu i Fryderyka Chopina w parku Południowym we Wrocławiu. Wieloletni wykładowca Wydziału Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.
źródło: PAP