Przejdź do treści

Polska 12 września – co wydarzyło się tego dnia

Źródło: TV Republika

Tego dnia pod Wiedniem wojska chrześcijańskie dowodzone przez króla Jana III. Sobieskiego pokonała armię turecką; utworzono Korpus Ochrony Pogranicza; Władysław Sikorski zatwierdził plan formowania Armii Polskiej na Wschodzie; Rząd Jedności Narodowej uznał za nieobowiązujący konkordat z Watykanem; abp Józef Glemp został mianowany prymasem Polski; Sejm powołał rząd premiera Tadeusza Mazowieckiego; w Świątyni Opatrzności Bożej ogłoszono beatyfikację prymasa Polski kard. Stefana Wyszyńskiego. Urodzili się m. in. August Cieszkowski, Kornel Ujejski, Irene Joliot-Curie, Janusz Żurakowski, Stanisław Lem, Piotr Skrzynecki, Jerzy Wójcik, Wojciech Jagielski. Zmarli natomiast: Zygmunt Balicki, Helena Marusarzówna, Sergiusz Piasecki, Ryszard Siwiec, Jan Sztaudynger, Irena Eichlerówna, Feliks Konarski, Ernest Pohl, Marek Karp oraz Józef Słotwiński.

1635 - W Sztumskiej Wsi zawarty został rozejm polsko-szwedzki; zgodnie z jego postanowieniami Szwedzi wycofali się z miast i portów Pomorza Gdańskiego, pozostając jednak w Inflantach. 

1637 - W kościele św. Jana w Warszawie król Władysław IV. Waza poślubił Cecylię Renatę Habsburżankę, córkę cesarza Ferdynanda II

1683 - Pod Wiedniem koalicja wojsk chrześcijańskich dowodzonych przez króla Jana III. Sobieskiego pokonała armię turecką. 

1699 - Zgodnie z postanowieniami pokoju w Karłowicach komisarze polscy z generałem artylerii konnej Marcinem Kątskim na czele przejęli od ostatniego tureckiego baszy Kamieńca Podolskiego klucze do miasta i zamku. 

1733 - Na warszawskiej Woli na sejmie elekcyjnym Stanisław Leszczyński wybrany został na króla Polski. 

1814 - W Suchej koło Węgrowa na Podlasiu urodził się August Cieszkowski, filozof, ekonomista, działacz społeczny. 

1823 - W Beremianach na Podolu urodził się Kornel Ujejski, poeta, publicysta. 

1897 - W Paryżu urodziła się Irene Joliot-Curie, córka Marii Skłodowskiej-Curie; fizyk, chemik; prowadziła badania z zakresu promieniotwórczości i reakcji jądrowych. W 1935 r. wspólnie z mężem Frederikiem Joliot-Curie otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii. 

1914 - W Ryżawce w rejonie humańskim urodził się Janusz Żurakowski, pilot myśliwski, oblatywacz; uczestnik kampanii polskiej 1939 r. i Bitwy o Anglię; od 1942 r. dowódca polskiego 316. Dywizjonu Myśliwskiego; od 1944 r. pilot doświadczalny w brytyjskim ośrodku badawczym lotnictwa wojskowego w Boscombe Down; pierwszy Polak pilotujący samoloty odrzutowe i pionier odrzutowej akrobacji. 

1916 - W Sankt Petersburgu zmarł Zygmunt Balicki, jeden z przywódców ruchu narodowo-demokratycznego, współtwórca Ligi Narodowej. 

1917 - W Warszawie mocarstwa okupacyjne powołały Radę Regencyjną, która miała sprawować najwyższą władzę w Królestwie Polskim. 

1921 - We Lwowie urodził Stanisław Lem, klasyk literatury science fiction, filozof, futurolog i eseista; jego książki „Powrót z gwiazd”, „Solaris”, „Opowieści o pilocie Pirxie”, „Dzienniki Gwiazdowe”, „Cyberiada” weszły do kanonu najsłynniejszych dzieł science fiction XX. Wieku. 

1924 - Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych o utworzeniu Korpusu Ochrony Pogranicza. 

1929 – W Wielkopolskiej Wytwórni Samolotów „Samolot” w Poznaniu wybuchł pożar, którego przyczyny nie udało się ustalić. Zniszczeniu uległy hale fabryczne, 10 gotowych samolotów oraz nowo sprowadzone urządzenia do produkcji. 

1930 - W Warszawie urodził się Piotr Skrzynecki, założyciel kabaretu „Piwnica pod Baranami”, jego wieloletni konferansjer i lider. 

1930 - W Nowym Sączu urodził się Jerzy Wójcik, operator i reżyser filmowy, współtwórca polskiej szkoły filmowej, pedagog. 

1939 - Kampania polska: francusko-brytyjska konferencja polityczno-wojskowa w Abbeville podjęła decyzję o wstrzymaniu alianckich działań zaczepnych na froncie zachodnim. Władze RP nie zostały o tym poinformowane. 

1939 - Kampania polska: Pierwsze oddziały niemieckie zaatakowały Lwów. 

1939 - Odbyła się konferencja najwyższych dostojników III. Rzeszy w Jełowej pod Opolem, na której zapadły pierwsze decyzje dotyczące podbitych ziem polskich oraz przeznaczenia Legionu Ukraińskiego. 

1941 - W Tarnowie rozstrzelana została przez Niemców Helena Marusarzówna, narciarka, wielokrotna mistrzyni Polski; w czasie II. wojny światowej działała w konspiracji jako kurier tatrzański. 

1942 - Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski zatwierdził plan formowania Armii Polskiej na Wschodzie. 

1942 - Zakończyła się trwająca od 5. września operacja wysiedlenia (tzw. „Wielka Szpera”) z łódzkiego getta 15 681 „osób nienadających się do pracy” (dzieci do 10. roku życia, starcy, osoby chore). W jej trakcie na miejscu zamordowano około 600 osób. Getto z pozostałymi ponad 70. tys. mieszkańców stało się wielkim obozem pracy. Zamknięto szkoły i szpitale. 

1943 - W nocy z 12. na 13. września pod Gołębiem (powiat puławski) partyzanci z Batalionów Chłopskich wysadzili niemiecki pociąg z transportem amunicji. 

1944 – Powstanie Warszawskie: Miały miejsce liczne próby zdobycia Czerniakowa przez Niemców. 

1945 - Rząd Jedności Narodowej uznał za nieobowiązujący konkordat zawarty z Watykanem w 1925 r. 

1950 - Prymas Polski kard. Stefan Wyszyński oraz kard. Adam Sapieha wystosowali do Bolesława Bieruta list dotyczący zwalczania Kościoła przez władze państwowe: „Nie widzimy innej drogi do niezbędnego uspokojenia umysłów i zjednoczenia Narodu, jak zaprzestanie walki z religią". 

1956 - W swym debiucie w europejskich rozgrywkach pucharowych „Legia" Warszawa przegrała w Bratysławie z miejscowym „Slovanem” 0:4. 

1960 - W Goworowie pod Ostrołęką urodził się Wojciech Jagielski, dziennikarz, reporter zajmujący się problematyką Afryki, Azji Środkowej, Kaukazu i Zakaukazia; opublikował m.in. książki „Dobre miejsce do umierania”, „Modlitwa o deszcz”, „Wieże z kamienia”, „Nocni wędrowcy”.

1961 - Początek działalności Warszawskiej Opery Kameralnej. 

1964 - W Londynie zmarł Sergiusz Piasecki, pisarz, autor „Kochanka Wielkiej Niedźwiedzicy”. 

1967 – Prezydent Francji Charles de Gaulle zakończył tygodniową wizytę w PRL. 

1968 - W Warszawie zmarł Ryszard Siwiec, który 8. września 1968 r., podczas centralnych dożynek na Stadionie Dziesięciolecia, podpalił się na oczach tłumów, protestując przeciwko interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji. 

1970 - W Krakowie zmarł Jan Sztaudynger, poeta, fraszkopisarz. 

1972 – Komitet Nagród „Trybuny Ludu”, powołany z okazji święta gazety, przyznał I. nagrodę w dziale inicjatyw społecznych zespołowi działaczy harcerskiej „Operacji 1001–Frombork”. 

1978 - Premiera filmu „Gdziekolwiek jesteś Panie Prezydencie” w reżyserii Andrzeja Trzosa-Rastawieckiego

1981 - Metropolita gnieźnieński i warszawski abp Józef Glemp został mianowany prymasem Polski. 

1989 - Sejm powołał rząd premiera Tadeusza Mazowieckiego, pierwszego niekomunistycznego prezesa Rady Ministrów w Polsce od zakończenia II. wojny światowej. 

1990 - W Warszawie zmarła Irena Eichlerówna, jedna z najwybitniejszych polskich aktorek teatralnych, przez ponad pół wieku związana z Teatrem Narodowym w Warszawie. 

1991 - W Chicago zmarł Feliks Konarski, pseudonim Ref-Ren, pisarz, kierownik artystyczny i literacki teatrów rewiowych; w czasie II. wojny światowej więzień sowieckich łagrów, następnie w armii gen. Władysława Andersa; autor słów pieśni „Czerwone maki na Monte Cassino”. 

1995 - W Hausach w Niemczech zmarł Ernest Pohl, piłkarz, zawodnik m.in. „Górnika” Zabrze i „Legii” Warszawa; najskuteczniejszy strzelec w historii ekstraklasy z dorobkiem 186. goli; w latach 1955-1964 wystąpił w 46. oficjalnych meczach reprezentacji Polski, w których zdobył 39 goli. 

1996 - Ustanowiono Święto Wojsk Lądowych upamiętniającego rocznicę zwycięstwa pod Wiedniem. 

2004 - W Warszawie zmarł Marek Karp, historyk, założyciel i wieloletni dyrektor Ośrodka Studiów Wschodnich. 

2005 - W Warszawie zmarł Józef Słotwiński, reżyser teatralny, jeden z twórców Teatru Telewizji, autor i główny reżyser telewizyjnej „Kobry”. 

2009 - W finale mistrzostw Europy w siatkówce rozgrywanych w Turcji Polska reprezentacja pokonała drużynę Francji. 

2021 – W warszawskiej Świątyni Opatrzności Bożej ogłoszono beatyfikację prymasa Polski kard. Stefana Wyszyńskiego i siostry Marii Róży Czackiej

źródło: PAP

Wiadomości

Uroczystość Narodzenia Pańskiego. Dlaczego akurat 25 grudnia?

Na co premier będzie się wściekał w przyszłym roku?

Dziwna wiadomość dla premiera Holandii w mediach społecznościowych

Ogłoszono alarm powietrzny w całym kraju. Reagowało polskie lotnictwo!

48 godz. w syryjskim miasteczku. Od spalenia choinki do przeprosin

Rosja zaczyna płacić za wojnę. Pierwszy miliard dolarów dla Ukrainy

Sprawca zabójczego rajdu w Magdeburgu zostawił testament

Trump planuje zmienić nazwę najwyższego szczytu Ameryki Północnej

Żyją na ziemi. Badacze: Nie wiemy kim oni są?

Jeden gol, który wywrócił do góry nogami jego życie

Trump jedną wypowiedzią dozbroił Grenlandię. Dania bije się w...

Krwawe zamieszki po decyzji sądu w sprawie wyborów

AI w kościele. Awatar Jezusa spowiadał wiernych

ks. J. Stańczuk: w święta unikajmy rozmów o polityce

Ekstraklasa piłkarska. Ante Simundza trenerem Śląska Wrocław

Najnowsze

Uroczystość Narodzenia Pańskiego. Dlaczego akurat 25 grudnia?

48 godz. w syryjskim miasteczku. Od spalenia choinki do przeprosin

Rosja zaczyna płacić za wojnę. Pierwszy miliard dolarów dla Ukrainy

Sprawca zabójczego rajdu w Magdeburgu zostawił testament

Trump planuje zmienić nazwę najwyższego szczytu Ameryki Północnej

Na co premier będzie się wściekał w przyszłym roku?

Dziwna wiadomość dla premiera Holandii w mediach społecznościowych

Ogłoszono alarm powietrzny w całym kraju. Reagowało polskie lotnictwo!