Europejski Bank Centralny poinformował, że według stanu na 31 grudnia 2023 roku, suma bilansowa EBC za zeszły rok wyniosła 674,5 mld euro, co oznacza spadek o 3,5% r/r, który spowodowany był głównie wykupem papierów skupionych na potrzeby polityki pieniężnej, a od czerwca 2023 całkowitym wstrzymaniem reinwestycji środków z wykupu papierów. Ze sprawozdania wynika również, że po uwolnieniu kwoty wynoszącej 6,6 mld euro z rezerwy na ryzyka finansowe, strata EBC za 2023 rok wyniosła 1,266 mld euro. Natomiast kapitał EBC obniżył się w ubiegłym roku o 7,1 mld euro, wynosząc na koniec grudnia 44,5 mld euro. 

Governing Council zdecydowała, że strata zostanie przeniesiona w bilansie EBC na kolejne okresy i skompensowana przyszłymi zyskami. Ponadto, wskazano, że „prawdopodobne jest ponoszenie strat przez EBC w kolejnych latach ze względu na materializację ryzyka stopy procentowej”. W raporcie wskazano, że wystąpienie i wielkość przyszłych strat EBC jest niepewna i będzie zależeć głównie od kształtowania się stóp procentowych EBC w przyszłości, a także wielkości i struktury bilansu EBC. Zaznaczono również, że kapitał EBC (w tym dodatnie różnice z wyceny), który łącznie wynosi 45,8 mld EUR stanowią o sile finansowej („financial strength”) EBC i pozwolą pomimo strat na efektywne wykonywanie podstawowego celu EBC, tj. utrzymanie stabilnego poziomu cen. 

W wyjaśnieniu odnośnie do straty za 2023 r. wskazanym przez EBC czytamy, że „wynik EBC stopniowo spada od 2019 r. W latach 2020 i 2021 spadek ten wynikał głównie z niższych przychodów generowanych z aktywów stanowiących rezerwy walutowe oraz z dłużnych papierów wartościowych utrzymywanych na potrzeby polityki pieniężnej. W latach 2022 i 2023 obniżenie wyniku EBC wynikało przede wszystkim z materializacji ryzyka stopy procentowej, gdyż wzrost stóp procentowych w strefie euro spowodował natychmiastowy wzrost kosztów odsetkowych płaconych przez EBC od zobowiązania netto w systemie TARGET, natomiast dochody osiągane z aktywów EBC nie rosły w takim samym stopniu i tempie”.

Europejski Bank Centralny wskazuje, że poniesiona strata, po wielu latach wysokich zysków, wynika z roli oraz niezbędnych działań Eurosystemu w wypełnianiu głównego zadania „jakim jest utrzymanie stabilności cen i nie ma wpływu na jego zdolność do prowadzenia skutecznej polityki pieniężnej”. 

EBC zwraca uwagę, że w poprzednich latach bilans EBC zwiększył się głownie „dzięki zakupom dłużnych papierów wartościowych w ramach programów skupu aktywów. Jeśli chodzi o aktywa, większość posiadanych obecnie dłużnych papierów wartościowych polityki pieniężnej została zakupiona w okresie niskich stóp procentowych, mają długi termin zapadalności i stały kupon. Będą one w dalszym ciągu generować stosunkowo niskie przychody odsetkowe, na które nie mają bezpośredniego wpływu zmiany podstawowych stóp procentowych EBC. Jednocześnie rozliczenie gotówkowe tych zakupów za pośrednictwem systemu TARGET doprowadziło do wzrostu zobowiązania netto EBC w systemie TARGET, które jest oprocentowane według stopy podstawowych operacji refinansujących (stopa MRO). Aby przeciwdziałać inflacji w strefie euro, od 2022 r. zaczęto podnosić tę stopę, co spowodowało natychmiastowy wzrost kosztów odsetkowych EBC”.

 Jak czytamy w uzasadnieniu, wynik finansowy EBC był ujemny głównie wskutek ujemnego wyniku odsetkowego, wynoszącego minus 7,2 mld euro w 2023 r. Dla porównania wynik odsetkowy za 2022 rok kształtował się na poziomie +0,9 mld euro. Było to spowodowane przede wszystkim wpływem kosztów z tytułu odsetek od zobowiązania netto EBC w systemie TARGET, które wyniosły 14 236 mln euro., przy jednocześnie dodatnim wyniku odsetkowym na papierach skupionych w ramach polityki pieniężnej (+3,5 mld EUR w 2023 r. wobec +1,5 mld EUR w 2022 r.), dodatnim wyniku odsetkowym na walutowych aktywach rezerwowych (+2,4 mld EUR w 2023 r. wobec +0,8 mld EUR w 2022 r.) oraz dodatnim wyniku odsetkowym netto z alokacji banknotów euro oraz z tytułu transferu rezerw do EBC (+4,8 mld EUR w 2023 r. wobec +0,7 mld EUR w 2022 r.);

Z kolei, wynik zrealizowany z operacji finansowych był ujemny (-0,1 mld EUR w 2023 r. wobec -0,1 mld EUR w 2022 r.) – głównie w związku z ujemnym wynikiem cenowym ze sprzedaży papierów w USD. 

Europejski Bank Centralny podał, że obecnie około 63% aktywów (65% na koniec 2022 r.) stanowią skupione papiery wartościowe związane z polityka pieniężną (425,3 mld EUR w porównaniu z 457,3 mld EUR na koniec 2022 r.). 13,0% to sumy aktywów rezerwowych, takich jak: złoto, SDR, USD, JPY i chiński CNY (87,7 mld EUR – wzrost o 3,3 mld EUR w porównaniu z końcem 2022 r.). 

EBC wskazał, że wartość złota wzrosła o około 9,7% i wynikała głównie ze wzrostu ceny złota, ale również wniesienia wkładu przez Bank Chorwacji w związku z wejściem do Eurosystemu od 1.01.2023 (96 mln EUR). Odpowiednio wartość rezerw w walutach obcych wzrosła o 0,2 mld EUR (głównie w związku z wkładem Banku Chorwacji w USD w równowartości 544 mln EUR oraz przy jednoczesnej aprecjacji EUR do USD i JPY). Około 81% aktywów walutowych (bez złota i SDR) stanowił USD (44,8 mld EUR) – pozostałe waluty JPY (9,9 mld EUR) oraz CNY około 0,5 mld EUR.

EBC w sprawozdaniu finansowym wskazuje na posiadanie umowy swapowej z Narodowym Bankiem Polskim („Furthermore, swap agreements are also in place with Danmarks Nationalbank, Narodowy Bank Polski and Sveriges Riksbank for the provision of euro liquidity to financial institutions in their jurisdictions. The above arrangements are aimed at addressing possible liquidity needs to counter potential market dysfunction and thereby minimise the risk of adverse spillover effects to euro area financial markets and economies”).